4041

West-Europa (500 - 600)

Na de volksverhuizingen begonnen in Scandinavië, Engeland, Noord-Duitsland en de Lage landen nieuwe rijkjes te ontstaan. Deze Germaanse rijken (die van de Saksische "Friezen", de Angelen, Juten, Saksen, Warnen, Hermunduren (Thüringen) onderhielden nauwe contacten met elkaar. Voor deze onderlinge relaties en de overeenkomsten in taal, gebruiken, runenalfabet, munt wezen en materiële cultuur tussen de 5e en 8e eeuw is het begrip "Noordzeecultuur" geïntroduceerd. Het is de tijd van grote politieke omwentelingen binnen Germaanse stammen. Door het sluiten van verbonden ontstonden grotere politiek-militaire complexen, zoals die van de Franken. 

Toen in 409 of 410 in Brittannië officieel een eind was gekomen aan het Romeinse bewind, waren de Angelen, Jutten en Saksen in grote golven over naar de Britse Eilanden overgestoken om daar nieuwe rijkjes te stichten. 

Saksen

De Saksen behoorden tot de West-Germanen en kwamen oorspronkelijk uit West-Holstein ten noorden van de Elbe. Volgens Ptolemäeus en Beda kwamen zij uit de gebieden rond de beneden-Elbe.  Zij waren sterk verbonden met de Angelen, die direct ten noorden van hen leefden. Blootgelegde graven tonen hechte relaties aan met de Thüringers en de Franken. 

De Warnen (Warnii of Varni) waren verwant aan de Saksen, en bewoonden oorspronkelijk het Oostzee-eiland Öland. Tijdens de Volksverhuizingen trok het grootste deel vrij snel zuidwaarts naar de gebieden rond de benedenloop van de Oder en daarna langzaam verder naar het latere Neder-Silezië. Ook vestigden ze zich in het huidige Mecklenburg. Er zijn echter ook bewijzen dat een deel van de Warnen nog verder naar het westen trokken. In een brief van Theodorik de Grote uit 507 kunnen we lezen dat de Warnen omstreeks deze tijd aan de rijnmonding wonen. Rond 540 schrijft de Byzantijnse schrijver Procopius dat Angelen uit Brittannië en Warnen slag leverden in de delta van de Rijn. Andere bronnen hebben het over een Warnisch Rijk op de noordoever van de Rijn aan het eind van de vijfde eeuw. Dit rijk werd door de Franken ten gronde gericht. In de negende eeuw werden ook de Warnen aan de Oder onderworpen door de Franken en verdwijnen ze definitief uit de geschiedenisboeken. Mogelijk zijn delen geassimileerd door oprukkende Slaven, waarna ze zich de Varnabi noemen.

Ten oosten van het Frankische rijk lag het koninkrijk Thüringen, dat werd gesticht door de stam van de Hermunduren. Over dit rijk regeerde koning Bisinus, ook wel Basinus, Besinus, Bisinus, Bisin en Pisen genoemd. 

Frankische rijk (Regnum Francorum) (486 - 814)

In 506 overwon Clovis (481-511) koning van de Salische Franken, de Alamannen in de Elzas en de Eifel, waardoor, behalve de Elzas het grootste deel van Zuid-Duitsland aan zijn gebied werd toegevoegd. Een jaar later overwon hij ook de Visigoten, waardoor zijn rijk zich uitstrekte tot over de Loire tot aan de Provence. (lees verder Frankische rijk, 500-511)

Bourgondische Rijk (Regnum Burgundionum)

Na de zware nederlaag tegen de Hunnen in 436 en dood van hun leider Gundahar kregen de Bourgondiërs door de Romeinse machthebber Aetius in 443 een nieuwe woonplaats toegewezen in het Rhônegebied in Gallië (de streek rond Genève in Savoye, toen Sapaudië geheten). In 486 regeerde

Gundobad (486 - 516) als enige koning van Bourgondië.

Oost-Europa

In Oost-Europa lagen de rijken van de Longobarden, Avaren

Byzantijnse rijk

Uit de oostelijke helft van het Romeinse rijk dat de volksverhuizingstormen had overleefde, ontwikkelde zich het grote keizerrijk dat in de 19de eeuw de benaming Byzantijnse Rijk kreeg. De keizers en inwoners noemden zich echter nog steeds Romaioi (Romeinen), want zij beschouwden zich als de erfgenamen van het grote Romeinse imperium.

Het rijk van de Alamannen

n 496 of 497 waren de noordelijke Alamannen door Chlodowech bij Tolbiacum/Zülpich in de buurt van Keulen, verslagen. Hun niet bij name genoemde koning, mogelijk Gebuld (Gebavultus) sneuvelde in die strijd. Onzeker is of Sigibert, de koning van de Rijnfranken in deze strijd aan zijn been gewond raakte. De Alamannen moesten hun gebied tussen de Main en de Midden-Neckar opgeven, maar behielden een vruchtbare streek tussen Straatsburg en Augsburg. Zij werden nu ingesloten door de allesoverheersende Franken in het noorden en westen en door de Ostrogoten in zuiden. De enige richting  waarheen zij hun woongebied eventueel verder zouden kunnen uitbreiden was het zuiden, in de richting van Oost-Gallië, Italië en Noricum, het Romeinse gewest ten zuiden van de Donau, tussen Rhaetië en Pannonië,  het tegenwoordige Oostenrijk ten zuiden van de Donau zonder Tirol.

Het rijk van de Visigoten

Het rijk van de Visigoten werd sinds 484 geregeerd door Alaric ll. In 507 deed de Frankische koning Clovis een inval in het Visigotische rijk. In de slag bij Vouillé werden de Visigoten verslagen, waarna de Visigoten werden verdrijven naar het Iberisch schiereiland. Na 507 heersten de Visigoten nog twee eeuwen in Spanje. Barcelona en later Toledo nam de rol van Toulouse als hoofdstad over. Tussen 568 en 572 verdreven de Visigoten de Byzantijnen uit Zuid-Spanje en onderwierpen zij het rijk der Sueven. In 586 gingen de Visigoten over tot het katholicisme.

Het rijk van de Sueven

In het noordoosten en het grootste gedeelte van Portugal waren de Sueven nog steeds de onbetwistbare machthebbers. Bovendien was de inheemse bevolking van de noordelijke periferie van het schiereiland onafhankelijk geworden. In 586 werden de Sueven door de Visigoten onderworpen.

Het rijk van de Ostrogoten

In 493 had Theoderik zichzelf uitgeroepen tot koning van het Ostrogotische rijk. Nu hij de verantwoordelijkheid had voor het land, dat eens de kern van het Romeinse rijk was geweest, trad hij niet langer op als barbaar wierp hij zich op als beschermer van de Romeinse cultuur. Theoderik breidde zijn rijk door veroveringen nog verder uit, zodat het zich tenslotte uitstrekte over Italië met Sicilië, Dalmatië, een deel van Pannonië, Binnen-Noricum en Raetië. 

In 597 zond paus Gregorius de Grote de monnik Augustinus samen met een kleine groep volgelingen uit naar Engeland om daar te proberen de Angelsaksische leiders te bekeren tot Christendom.

laatst bijgewerkt: 16-09-07

colofon