3490

Gregorius van Tours (ca. 538 - 604)

Gregorius van Tours (niet te verwarren met paus Gregorius l, de Grote) die eigenlijk Georgius Florentius heette, werd rond 540 in Rome (andere bronnen: Clermont) geboren. Hij stamde uit een aristocratisch, Gallo-Romeins geslacht dat al meerdere bisschoppen had afgeleverd, waarvan er één zelfs martelaar was. Zijn opvoeding ontving hij in zijn geboorteplaats Clermont van zijn moeder - zijn vader was jong gestorven - en van een zekere Avitus, een priester. Zo verwierf hij een beetje kennis van klassieke schrijvers, maar veel meer van kerkvaders en van barbaars Latijn.

Het Gallië van de zesde eeuw bood na de ineenstorting van het centrale gezag van het Romeinse rijk de aanblik van de allergrootste chaos. Het stedelijke leven verkeerde in verval, een kleine groep machtige grootgrondbezitters had zich op hun latifundia teruggetrokken, terwijl de plattelandsbevolking in rechteloosheid, onvrijheid en verpaupering verzonk. Hongersnoden en epidemieën waren hun deel (z. inleiding zesde eeuw), burgeroorlog of liever gezegd broederoorlog tussen de nakomelingen van Clovis, was aan de orde van de dag (z. Frankische Rijk (511 - 561). Dit was de tijd waarin Gregorius door koning Sigebert (Sigibert) l van Austrasië (561 - 575) tot bisschop van Tours werd benoemd.

Het episcopaat omvatte in die tijd niet alleen de zorg voor de ziel, maar vervulde ook taken van seculiere aard. Gregorius was nog slechts een paar weken in zijn ambt, of een neefje van de koning ( Theudebert, de zoon van zijn broer Chilperic van Soissons) bezette Tours en plunderde de stad onder de ogen van de kersverse magistraat (562).

Tijdens zijn 21-jarige episcopaat moest Gregorius meerdere malen toezien hoe hetgeen hij had opgebouwd door de barbaren van het Merovingische huis in enkele weken teniet werd gedaan. Meerdere malen verkeerde hij aan het hof om een wat verstandiger gebruik van zijn stad te bepleiten, of werd hij op vredehandel gestuurd naar een rivaliserende koning. Hij deed zijn beklag over lokale potentaten, hield toezicht op de juridische ambtenaren van de koning en bepleitte lichtere straffen. Hij wendde de grote rijkdom van de kerk van Tours aan voor liefdadige doeleinden, zoals onderdak voor de zieken, voedsel voor de hongerigen, schuldbetaling voor de gevangenen. Hij ging zelfs zo ver de vrijheid van krijgsgevangenen te kopen met kerkzilver. Intussen zuiverde hij de kerkelijke discipline en zag hij toe op religieuze en civiele bouwactiviteiten. Gregorius maakte van Tours de belangrijkste stad in het rijk der Franken en het centrum van pelgrimage.

Gregorius leidde een bijzonder actief leven. Behalve dat hij naast de eigenlijke kerkelijke taken volop actief was in de politiek, vond hij ook nog tijd om een aanzienlijke hoeveelheid geschriften te produceren. Behalve de "Historiën" over de geschiedenis van het frankische rijk, schreef hij onder meer een levensbeschrijving van Martinus, de eerste bisschop van Tours (316 - 397). Zijn Historiën vangen aan bij de schepping van de wereld. In grote stappen wordt de Bijbelse geschiedenis behandeld en vanaf keizer Augustus verweeft Gregorius die met de geschiedenis van het Romeinse rijk. De beschrijving wordt aan het einde van het eerste boek gedetailleerder. Gregorius behandelt dan veel gebeurtenissen die plaatshadden in de omgeving van Clermont en Tours. Boek l eindigt met de marteldood van de heilige Martinus. 

De volgende boeken beschrijven met name gebeurtenissen uit Gallië. Veel aandacht krijgen Clovis en de burgeroorlogen na zijn dood. Gregorius heeft veel van de gebeurtenissen die hij beschrijft zelf meegemaakt, als hij al niet zelf medeacteur was. Zeker de laatste van de tien boeken hebben daardoor een sterk autobiografisch karakter. Ook de geografische reikwijdte van de laatste boeken is sterk bepaald door Gregorius' eigen leefwereld: Gallië, en met name de streek rond Tours. Tot het vijfde boek moest Gregorius het hebben van geschreven bronnen en mondelinge overlevering, daarna kon hij putten uit eigen geheugen.

Gemaakt: 24-09-03; laatst gewijzigd: 27-07-10

colofon