4063

Byzantijnse Rijk (527 - 565)

De Byzantijnen raakten verzonken in voortdurende oorlogen met de Sassanidische Perzen in het oosten en later ook met de Slavische volkeren, Aziatische horden, zoals de Avaren en de Hunse Bulgaren, de Magyaren (Hongaren), de Arabieren en de Turken. Duizend jaar lang wist het rijk stand te houden en was het Byzantijnse rijk het schild van Europa tegen allerlei volkeren uit het oosten die dit werelddeel wilden binnendringen. 

De voornaamste steun vond Justinianus bij zijn vrouw Theodora, die nog toneelspeelster en ... berentemster was geweest. Als keizerin gedroeg zij zich schrander en vastberaden.

Sinds de dood van de Ostrogotische koning Theoderik (526) sloeg Justianus vanuit Constantinopel de verwarring in Italië met meer genoegdoening dan verslagenheid gade. Zij gaf hem een mooi excuus - al had hij er in wettelijke zin geen nodig - om de Ostrogoten aan zich te onderwerpen en zij beloofden hem een gemakkelijke zegepraal. 

Maar Italië was slechts één zet in Justinianus' eerzuchtige meesterspel. De keizer rustte invasietroepen uit om de gehele westelijke wereld rond de Middellandse Zee te heroveren en hij benoemde zijn briljante generaal Belisarius om de eerste klap overzee uit te delen.

In 531 behaalde Belisarius bij Dara een overwinning op het Sassanidische Rijk, maar werd later door hen verslagen. Daarop werd Belisarius teruggeroepen naar Constantinopel.

Het jaar daarop (532) sloot Justinianus met de Perzen een vredesverdrag tegen een enorme som goud.

Toen in 532 de Groenen en de Blauwen - twee politieke partijen, zo genaamd naar de kleuren, waarmee zij bij de paardenrennen in het Hippodroom tegen elkaar uitkwamen - tegen de keizer samenzwoeren en onder de zegekreet "niké" een deel van Byzantium in brand staken, wilde Justinianus vluchten. Maar Theodora riep verontwaardigd: "Vlucht!, als je dat wilt; de schepen liggen al klaar en de zee zal je redding brengen. Maar ik blijf! Het keizerlijke purper acht ik een schone lijkwade!" Deze krachtige woorden waren voldoende om Justinianus de niké-opstand op bloedige wijze te onderdrukken.

In 533 landde Belisarius met een leger van 5000 ruiters en 10.000 man voetvolk in Noord-Afrika en maakte korte metten met het decadente rijk van de Vandalen. Daarna maakte hij via Sicilië een sprong naar Italië en marcheerde noordwaarts door het schiereiland. Belisarius nam Napels na een belegering in en ontmoette weinig tegenstand in Rome, waar grote aantallen Romeinen hem als bevrijder inhaalden.

In 539 probeerde de Austrasische koning Theudebert (Theodebert) l (534-548) de Ostrogoten en Byzantijnen in Noord-Italië te verslaan, maar slaagde daarin niet. 

In 552 kwam er na bijna 20 jaar strijd een einde aan de strijd tegen de Ostrogoten, toen deze in de slag bij Taginae werden verslagen. 

In 554 veroverden de Byzantijnen Zuid-Spanje (Baetica) op de Visigoten. Bijna een eeuw lang (tot 626) zouden de Byzantijnen hier blijven heersen.

De ziekte openbaarde zich voor het eerst in Pelusium, een havenstad in Egypte. De stad kampte met een enorm rattenprobleem, net als de rest van Europa trouwens. De ziekte sloeg over naar Alexandrië en daarna naar Syrië en Palestina. Procopius schreef: "Het leek erop dat de pest zich over de hele wereld zou gaan verspreiden en de mensheid dreigde uit te roeien." Het probleem was, dat niemand  wat de oorzaak van het uitbreken van de ziekte was. 

Rond 560 stond het Byzantijnse rijk op het hoogtepunt van zijn macht en rijkdom. Opnieuw omvatte het Romeinse Rijk Italië, Noord-Afrika en het zuidelijke deel van Spanje (Baetica). Maar zelfs toen was de tijd van geweld niet voorbij, want de laatste der Germaanse indringers verschenen uit Oost-Europa om de keizerlijke troepen uit Noord-Italië te jagen. 

In Noord-Italië lag vanaf de tweede helft van de 6e eeuw het door Byzantium gecontroleerd Exarchaat van Ravenna dat tot aan 751, zou blijven bestaan toen de laatste exarch ter dood werd gebracht door de Longobarden.

Het exarchaat omvatte onder andere de omgeving van Ravenna (Romagna) en de Pentapolis (Rimini, Pesaro, Fano, Sinigaglia en Ancona), verbonden met Rome en omgeving, door een corridor door de Apennijnen. Verder hoorden ook verder weg liggende gebieden tot het exarchaat: Genua en Ligurië (rond 640-650 veroverd door de Longobarden) en Napels en omgeving. Deze verder weg liggende gebieden behoorden in naam tot het exarchaat maar werden lokaal bestuurd door hertogen en magistri militum, terwijl in Rome de paus de meeste macht bezat.

Gedurende zijn bestaan werd het exarchaat constant bedreigd door de Longobarden, die zowel ten zuiden als ten noorden ervan gebieden in handen hadden. Dit culmineerde rond 750 in de verovering van Ravenna en de dood van de laatste exarch Eutychius. Uit de puinhopen van het exarchaat wist de paus een aantal jaar later (756), met hulp van de Franken onder Pepijn de Korte, de Kerkelijke Staat te vormen.

Rome was toen niet meer dan een klein provinciestadje en was door de moerassen die rondom deze stad waren ontstaan, een ongezonde plaats geworden om in te wonen.

In de hoofdstad Byzantium liet Justinianus de Haghia Sophia-basiliek en andere bouwwerken die tijdens de Nike-opstand van 532 door brand zwaar beschadigd waren, herbouwen.

In 562 vielen de Goten Korfoe aan. In die tijd werd het oude fort gebouwd om aanvallen af te weren.

In 565 stierf Justinianus

Byzantijnse Rijk (565 - 602)

laatst bijgewerkt: 13-10-10

colofon