5251

Frankrijk (1100 - 1180)

West-Francië (1031-1100)
Links: kaart van Frankrijk ca. 1180. Groen gekleurd is het gebied van de Engelse koning Hendrik ll Plantagenet. Artois, Champagne, Bourgondië en de Provence behoorden tot het Heilige Roomse Rijk. Het gebied van de Capetingen beperkte zich nagenoeg tot de stad Parijs en omgeving (Isle de France). De macht van de Capetingers hield ten zuiden van de Loire op en was ten noorden van de Loire voornamelijk gebaseerd op de steun van enkele bisschoppen. 
Lodewijk Vl bijg. de Dikke Koning van Frankrijk (1108 - 1137)

Vanaf 1108 regeerde de zoon van Filips l (1060-1108):  Lodewijk Vl de Dikke. Hij was de eerste grote Capetingse vorst die erin slaagde de vazallen in het kroondomein efficiënt te onderwerpen. Zijn pogingen om in te grijpen in de interne aangelegenheden van zijn grootste leengebieden, buiten het kroondomein, hadden echter weinig succes. Van 1109 tot 1113 en van 1116 tot 1120 voerde hij oorlog met Hendrik l van Engeland. Zijn tussenkomst om in Vlaanderen zijn kandidaat Willem Clito als graaf op te dringen (1127) mislukte. Dankzij de feodale verplichtingen wist hij echter de territoriale vorsten in te schakelen in het verzet tegen de Duits-Engelse invasie van keizer Hendrik V (1124).
Lodewijk Vll de Jonge Koning van Frankrijk (1137-1180)

Lodewijk Vl werd in 1137 opgevolgd door zijn zoon Lodewijk Vll de Jonge (1137-1180). Deze zette de politiek van zijn vader voort. Zijn vader arrangeerde een huwelijk met de16 oudere Eleonora van Aquitanië, die na de dood van haar vader in 1137 aan het Franse hof werd opgevoed. Enige dagen na het huwelijk stierf Lodewijk VI. De zestienjarige Eleonora was nu zowel hertogin van Aquitanië als koningin van Frankrijk. Ze wierp zich vol geestdrift op beide taken wat door sommige vazallen met bewondering, door anderen met ergernis werd ontvangen. Haar echtgenoot stond ondertussen bekend als een zeer vrome, timide man die zich voor staatsaangelegenheden graag op zijn vrouw verliet.
Eleonora van Aquitanië (1121 – 1204) was de dochter van hertog Willem X van Aquitanië en Aenor Aimery. In de periode waarin zij opgroeide, kwam aan het Aquitaanse hof de hoofse cultuur tot ontplooiing. Haar grootvader Willem IX van Aquitanië staat, dankzij de poëzie die hij aan zijn buitenechtelijke avontuurtjes wijdde, te boek als de eerste troubadour van Europa en als we zijn latere collega's mogen geloven, was de jonge Eleonora zo ongeveer de intelligentste en mooiste vrouw van het middeleeuwse Europa. 

Na het plotselinge overlijden van haar vader mocht Eleonora zich hertogin van Aquitanië noemen. Haar zorg en opvoeding werd daarna toevertrouwd aan de Franse koning Lodewijk VI, die vervolgens een huwelijk voor haar arrangeerde met zijn eigen zoon, de latere koning Lodewijk VII.

Eleonora van Poitou-Auitaine. 

 

Enige dagen na het huwelijk stierf Lodewijk VI. De zestienjarige Eleonora was nu zowel hertogin van Aquitanië als koningin van Frankrijk. Ze wierp zich vol geestdrift op beide taken wat door sommige vazallen met bewondering, door anderen met ergernis werd ontvangen. Haar echtgenoot stond ondertussen bekend als een zeer vrome, timide man die zich voor staatsaangelegenheden graag op zijn vrouw verliet.

 Na een miskraam raakte Eleonora onder invloed van de vooraanstaande geestelijke Bernard van Clairvaux, die haar uitlegde dat haar losbandige levensstijl er de oorzaak van was dat ze geen gezond kind ter wereld kon brengen. Dit inzicht scheen Eleonora's religieuze belangstelling aan te wakkeren. De geboorte van haar eerste kind kan ze als een goddelijke bevestiging hebben opgevat. Toen haar echtgenoot aankondigde aan de Tweede Kruistocht te zullen deelnemen, besloot Eleonora hem te vergezellen. Na een legendarische entree in amazonedracht op een wit paard, bood ze in de Basiliek van Vézelay haar diensten aan aan Bernard van Clairvaux, de grootste voorvechter van de kruistocht. Ook 300 andere Aquitaanse dames waren volgens Eleonora bereid om zich in het Heilige Land met het verzorgen van gewonden bezig te houden. Het plan werd pas met enthousiasme ontvangen toen bleek dat ze bovendien 1000 gewapende Aquitaanse strijders in de aanbieding had. In 1147 werd met de Tweede Kruistocht begonnen.

De aanwezigheid van een regiment van 300 vrouwen tijdens de Tweede Kruistocht leverde onder tijdgenoten vooral veel hoongelach en pikante minstreelpoëzie op. In die poëzie werd veelvuldig gesuggereerd dat Eleonora tijdens haar verblijf in het Heilige Land de intieme banden met haar charmante oom Raymond van Poitiers tot voorbij de grenzen van het betamelijke had aangehaald. Ze steunde hem bovendien in zijn plan om Edessa aan te vallen, terwijl haar echtgenoot Lodewijk beslist Jeruzalem wilde bereiken om daarna Damascus te belegeren. Op het hoogtepunt van dit meningsverschil kondigde Eleonora aan dat haar huwelijk met Lodewijk onwettig was wegens te nauwe bloedbanden - destijds een populaire manier om een huwelijk te laten ontbinden. De inmiddels wat assertievere Lodewijk dwong op onhoofse wijze haar huwelijkstrouw af. De echtelieden keerden, op gescheiden schepen, naar huis terug.

In 1152 werd het huwelijk tussen Lodewijk en Eleonora ontbonden. Nog geen 2 maanden later was trouwde ze met de tien jaar jongere Hendrik II van Engeland. In de periode tot 1166 kreeg ze niet minder dan tien kinderen.

De positie van Lodewijk Vll was door zijn lange afwezigheid als deelnemer aan de Tweede Kruistocht (1147-1149) sterk verzwakt, hoewel Suger, de abt van Saint Denis een krachtig regentschap voerde. In jaren '70 laaide de oorlog met Hendrik ll opnieuw op. Lodewijk steunde de opstand van de zonen van Hendrik ll tegen hun vader (1173). 

Frankrijk (1180-1200)

laatst bijgewerkt: 22-10-03

colofon