9251

Habsburgse rijk (1700 - 1745)

Josef I (1705-1711) Keizer van het Heilige Roomse Rijk (1705-1711), Aartshertog van Oostenrijk (1705-1711), Koning van Bohemen (1705-1711), Koning van Hongarije (1705-1711), Koning van Sardinië (1708-1711)

De oudste zoon van  Leopold I, de 11-jarige Josef uit het Habsburgse huis volgde in 1705 zijn vader (1658 -1705) op als keizer van het Duitse rijk. Daarnaast was hij koning van Hongarije (sinds 1687), koning van Duitsland (sinds 1690) en aartshertog van Oostenrijk (sinds 1705). Hij zette de sinds 1701 durende Spaanse Successieoorlog ten gunste van zijn broer Karel voort en kon vooral dankzij zijn veldheer prins Eugen de hegemonie in Italië verwerven.

De Spaanse Successieoorlog verliep tijdens zijn regering gunstig, waarvan hij gebruikmaakte om de keizerlijke macht in het Duitse rijk te verstevigen. Frankrijks bondgenoten, de keurvorsten van Keulen en Beieren, werden in de rijksban gedaan. In Oostenrijk bracht Jozef I enige verbetering in de toestand van de boeren. Hij stichtte in Oostenrijk ook een staatsbank en een Academie voor Schone Kunsten. Jozef I overleed zonder mannelijke nakomelingen. Zijn broer Karel VI volgde hem op.

Karel Vl (1711-1740) Keizer van het Heilige Roomse Rijk (1711-1740), Aartshertog van Oostenrijk, Koning van Bohemen, Koning van Hongarije (1711-1740), Koning van Sardinië (1711-1720), Hertog van Luxemburg (1715-1740), Koning van Sicilië, Koning van Napels (1720-1735), Hertog van Parma (1735-1740)

Karel Vl, de zoon van Leopold l en broer van Jozef l, was tijdens de Spaanse Successieoorlog in 1703 tot koning van Spanje uitgeroepen als tegenkoning van Filips V van Anjou. Bij de Vrede van Utrecht (1713) en de Vrede van Rastatt (1714) verkreeg hij slechts Napels, Milaan, Sardinië en de Zuidelijke Nederlanden. Sardinië ruilde hij met Savoye in 1720 voor Sicilië.

Tegen de Turken boekte zijn opperbevelhebber Eugenius van Savoye grote successen; in 1718 bereikte het Oostenrijkse gebied zijn grootste omvang. Na de Turkse nederlagen tegen Oostenrijk werd op 21 juli werd de vrede van Passarowitz, getekend. Het Ottomaanse Rijk moest het noorden van Servië (waaronder de stad Beograd), het Banaat (een gebied op de Pannonische vlakte dat nu deels in Oost-Roemenië, deels in Servië len deels in Hogarije ligt) en Oltenië (ook: Klein-Walachije genoemd, een gebied in zuid-oost Roemenië) afstaan aan de Habsburgers. Venetië verloor zijn bezittingen in de Peloponnesos) en Kreta aan Turkije. Het behield alleen de Ionische Eilanden en Dalmatië. Passarowitz is de Duitse benaming van het in Servië aan de Donau gelegen Požarevac.

Na de dood van deze veldheer moest echter van het veroverde gebied weer een deel aan de Turken worden afgestaan bij de Vrede van Belgrado (1739). Om het opvolgingsrecht van zijn eventuele kinderen, ook dochters, te verzekeren, vaardigde Karel een Pragmatieke Sanctie (1713) uit en trachtte bij zoveel mogelijk grote mogendheden erkenning hiervan te verkrijgen, waarvoor hij tal van concessies moest doen. Nog andere dynastieke regelingen werden getroffen na de Poolse Successieoorlog. Ondanks al zijn inspanningen de troon veilig te stellen, ontbrandde na zijn dood de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748).

Maria Theresia, de dochter van keizer Karel VI volgde haar vader in 1740 op als aartshertogin van Oostenrijk en koningin van Hongarije en Bohemen. Ook regeerde zij sinds de dood van haar vader over de erflanden, de Zuidelijke Nederlanden, Milaan, Mantua en Parma.. In 1745 werd zij keizerin van het Duitse Rijk. Vele Europese koningen, waaronder die van Frankrijk, Beieren, Spanje en Pruisen) erkenden haar opvolging niet omdat zij geen mannelijke erfgenaam was. Hierdoor heeft ze tijdens het grootste gedeelte van haar regeringstijd, die veertig jaar duurde, haar recht om te regeren moeten verdedigen.

Hoewel haar opvolging in het rijk geregeld was bij de Pragmatieke Sanctie, bleek al spoedig dat deze geen garantie bood. Een coalitie van tegenstanders (Frankrijk, Beieren, Spanje, Pruisen) bedreigde haar gebied. Maria Theresia was met haar gebrek aan politieke ervaring, onvoldoende financiële middelen en een zwak leger niet tegen de situatie opgewassen. In de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748) wist Maria Theresia met de steun van Groot-Brittannië de Habsburgse gebieden te handhaven, zij het dat in Italië Parma en Piacensa en in Duitsland Silezië verloren gingen, dit laatste aan Frederik de Grote (1740-1789) van Pruisen, die het onmiddellijk was binnengevallen. De herovering van Silezië en de afstraffing van Frederik de Grote werden het doel van haar buitenlandse politiek. De vrede na 1745 benutte zij voor reorganisatie van het staatsbestel, hervorming van het leger en sanering van de financiën.

De reusachtige Hofburg, het keizerlijke paleis, is waarlijk een opslagplaats van cultureel erfgoed. De Habsburgers hadden hier voor meer dan 600 jaar hun hoofdverblijfplaats en voegden regelmatig een sectie toe, om zo te komen tot de huidige kolossale afmetingen en de wilde verzameling stijlen. Het oudste deel is het 'Schweizerhof', opgetrokken in de 13e eeuw en genoemd naar de Zwitserse soldaten die er de wacht liepen. De actiefste bouwfase die de Hofburg kende, was tijdens de tweede helft van de 19e eeuw tot en met het begin van WO I. De weelderige Neue Burg, van waaruit Hitler een toespraak gaf in 1938 tijdens zijn bezoek aan Wenen, dateert uit deze periode. De 22 kamers van de Keizerlijke Appartementen zijn uitgerust zoals we het van elke zichzelf respecterende keizerlijke familie zouden verwachten: fijne en mooie meubelen, vloer- en wandtapijten en reusachtige kristallen lusters. De rijkdom van de kroonjuwelen, tentoongesteld in de Keizerlijke Schatkamer, is letterlijk overdonderend. Het complex is meerdere musea rijk en huisvest enkele van de indrukwekkendste collecties ter wereld.

Habsburgse Rijk - Oostenrijk-Hongarije (1745-1780)

Gemaakt: 05-03-04

colofon