3862

Dynastie der Sassaniden (500 - 600 n. Chr.)

Perzië (226-500) - Dynastie der Sassaniden

De langdurige regering van de Sassanidische koning Kobad l (488-531) kreeg te maken met voortdurende binnenlandse woelingen. In 531 benoemde Kobad zijn derde zoon Chosroës (Khusro (Khosrau) l tot zijn opvolger. Deze, die de bijnaam Anushirvan (Naushirawan of Noesjirwan, de Rechtvaardige) ontving, wordt in de latere overlevering als de grootste der Sassanidische koningen beschouwd. Hij regeerde van 531 tot 579 

Chosroës I maakte een eind aan het Midden-Aziatische rijk van de Witte Hunnen. Het is onbekend wat er met hen gebeurde na de ondergang van hun rijk, maar mogelijk waren ze de voorouders van de Rajputen, de geduchte krijgers die van de 8ste tot de 12de eeuw belangrijke koninkrijken in India hadden.

Chosroës I bracht de Perzische kunst en cultuur tot grote bloei en stichtte de medische hogeschool van Djundisjapur in Elam, waar vooral Griekse wetenschap werd beoefend. In 532 tekende hij een verdrag met  keizer Justinianus dat eeuwige vrede tussen Byzantium en Perzië beloofde. Acht jaar later viel Khosrau Syrie binnen en verwoestte hij Antiochië (540). In 562 werd er een nieuw verdrag gesloten (voor 50 jaar dit keer), waarin de Romeinen meer schatting gingen betalen maar wel Lazica terugkregen. Constantinopel had haar handen vol op andere fronten en Perzie werd steeds machtiger.

Door de oorlogen die Chosroës I voerde strekte zijn gebied uit van de Indus tot aan de Middellandse Zee en de grenzen van Egypte. In 570 rukte hij zelfs op tot Jemen op Arabisch schiereiland en verdreef hij de Aksumieten uit dit gebied. In 597/598 werd Zuid-Arabië een provincie van het rijk der Sassaniden onder een Perzische satraap. 

Een legende beschrijft de ontvangst van een Indische delegatie aan het hof van de koning Chosroes I. De Indiërs schonken de Koning o.a. een kostbaar schaakbord en stukken

Onder de heerschappij van zijn zoon Hormisdas lV (579-590) gingen echter de vruchten van zijn bestuur verloren, vooral ook in de rampspoedige oorlogen tegen de Byzantijnen en de Turken, die als nieuw element in het oosten kwamen opzetten. In 590 werd hij ten val gebracht en opgevolgd door zijn zoon Chosroës ll (590-628). Vanuit zijn hoofdstad in Dastkart, niet ver van de ruïnes van Nineveh verovertde Khusro II Aparwez in 618 de stad Jeruzalem die darvoor onder Byzantijns gezag stond en voerde tot grote schrik van de Byzantijnen het Ware Kruis mee naar Mesopotamië, waar het uiteindelijk in een Nestoriaanse Kerk in Kirkoek belandde. Ook veel andere heilige relikwieën nam hij mee, waarbij waarschijnlijk ook de Graal. 

Khusro (Chosroes) ll is de koning weergegeven in het beroemde reliëf van Taq-e-Bustan (Taq-e Bostan), een plaats in de bergen bij Kermanshah in Iran. 
Het onderste deel stelt een ruiter voor, daarboven is de koning afgebeeld met aan de rechterzijde de god Ahuramazda die de koning kroont en aan de andere kant de godin Anahita die de kroon en en kruik vasthoudt. In latere tijden 11e eeuw is de afbeelding de grondslag geworden voor de gedichten van Nizami. Zijn Khusrau en Shirin is een bijzonder populair onderwerp geworden van de Iraanse literatuur. Anahita wordt daarin gezien als Shirin, de christelijke vrouw van Khusrau waarop Farhad (Ahura-Mazda) verliefd wordt. Farhin is een groot bouwmeester en beeldhouwer die zijn kunsten gebruikt om zijn geliefde te behagen. De verhalen zijn wel vergeleken met de Arthurlegenden met hun driehoeksverhouding tussen Koning Arthur, Guinevere en Lancelot. Er zijn prachtige verluchte handschriften van uit de 15e en 16e eeuw.

Hij schreef keizer Heraclius van Byzantium een brief die een waar kunststuk vol beledigingen en laster tegen de God van de Christenen was. Heraclius viel het Perzische rijk binnen. in 623 en vernietigde Ganzak de hoofdstad van Ardashir met de grote vuurtempel van het Zoroastrisme. Chosroes's generaal Shahrbaraz zag echter in 626 kans weer in de aanval te gaan en nam Constantinopel in de tang door een bondgenootschap met de Avaren aan te gaan. 

De Avaren en hun Slavische bondgenoten echter werden ter zee verslagen en Shahrbaraz moest zich terugtrekken. Daarna kon Heraclius die nog in het Oosten was (in Lazica) een bondgenootschap aangaan met de Khazaren en in de Kaukasus en in Armenie de Perzen verslaan. In 629 vernietigde de Byzantijnse keizer Heraclius Takt en nam de relieken mee naar zijn hoofdstad. Deze stad werd later weer ingenomen door de kruisridders die daarmee in het bezit kwamen van de relieken en ook misschien de Graal....

In december 627 kwam de uiteindelijke beslissing bij Nineveh. Chosroes ll moest vluchten en werd vermoord. De oorlog zou het einde inluiden van het Zoroastrische Perzie omdat hun rijk er bijzonder verzwakt door zou raken. De islam was de spreekwoordelijke derde hond die er met het been vandoor ging.

Piero della Francesca. Legende van het Ware Kruis: de strijd tussen Heraclius en Chosroes. Detail. c. 1452-66 .in het koor van de San Francesco in Arezzo

Dynastie der Sassaniden (vervolg) (600 - 651)

laatst bijgewerkt: 04-07-11

colofon