6322

Schotland (1406 - 1513)

In 1402 was de troonopvolger, David, de oudste zoon van Robert III, vermoord en de nieuwe troonopvolger, de jongere zoon James, werd uit vrees voor intriges van zijn machtige ook Robert, de hertog van Albany, naar Frankrijk gestuurd. Hij werd echter op zee door Engelse zeelieden gevangen genomen. Zo belandde hij aan het hof van de Engelse koning Hendrik lV, waar hij een verzorgde opvoeding kreeg. De jonge prins verwierf er zelfs een zekere faam als dichter. Hij staat bekend als de auteur van "The kingis quair" (d.i. "'s Konings cahier"), een liefdesallegorie in 197 strofen, geschreven in de oorspronkelijk hoofse traditie van Geoffrey Chaucer, van wiens werk Troilus and Criseyde hij de vorm overnam. Aan hem zijn o.m. ook nog twee populaire, zuivere Schotse gedichten, "Christis Kirk on the grene" en "Peblis to the play", toegeschreven.

Toen zijn vader nog in hetzelfde jaar 1406 overleed, werd Jacobus van rechtswege diens opvolger, maar de hertog van Albany, die in zijn plaats het regentschap waarnam, deed bijzonder weinig moeite om hem vrij te krijgen. Het duurde tot 1420, nadat ook de hertog overleden was, vooraleer er ernstige pogingen in die zin werden ondernomen. Moeizame onderhandelingen leidden in september 1423 tot de vrijlating van Jacobus I, maar het kostte wel een aardig losgeld. De koning trad in februari 1424 in het huwelijk met Johanna Beaufort, dochter van John, graaf van Somerset, en keerde begin april 1424 in Schotland terug.

James (Jacobus) I (1424 - 1437)

James trof het land in chaos aan.  Na zijn kroning op 21 mei 1424 in Scone tot James I, pakte hij zijn rivalen hard aan. Murdoch en zijn familie die de jaren ervoor het regentschap hadden vervuld, werden geëxecuteerd. Veel clans moesten het ontgelden, vooral de Highlanders die met minachting door James behandeld werden (in 1427 liet hij 50 clanleiders oppakken in Inverness). 

De regering van Jacobus I werd gekenmerkt door allerlei wrijvingen: met Engeland (vooral wegens de betaling van het losgeld), met de paus, maar vooral met de adel in zijn eigen land. Met harde hand wilde hij weer stabiliteit en orde in het land brengen, maar gedroeg zich daarbij als een tiran. Veel van de edelen van wie hij steun nodig had maakte hij tot zijn vijanden. Maar ook binnen zijn eigen familie groeide steeds meer het verzet en uiteindelijk werd hij op 20 of 21 februari 1437 door een familie complot vermoord.

Jacobus I liet behalve een zoon, die hem opvolgde als Jacobus II, ook nog zes dochters na. De oudste, Margaretha trouwde met de Franse dauphin Lodewijk (Xl), een andere, Maria, met Wolfert van Borssele, heer van Veere, en Isabella huwde met Frans I van Bretagne.

James ll (1437 - 1460)

Jacobus II werd koning toen hij pas 6 jaar was. Het koninkrijk werd gedurende zijn jeugd door regenten geregeerd. Van 1437 tot 1439 werd Schotland geregeerd door Archibald Douglas, na zijn dood werd de macht door twee personen gedeeld tot 1445. In 1445 verdreef William Douglas de twee regenten en nam de macht over. In 1449 werd Jacobus II meerderjarig en werd hij actief koning van Schotland. Hij had ambities om de Orkney-eilanden, de Shetland-eilanden en het eiland Man bij zijn rijk in te lijven, maar dat lukte niet. James ll was getrouwd met Maria van Gelre, een dochter van Arnold van Egmond, hertog van Gelre (1423 - 1465) en Catharina van Kleef. Hij stierf op 3 augustus 1460 bij de belegering van Roxburgh toen een van de kanonnen ontplofte.

Rechts: James ll en Maria van Gelre

James III (1460 - 1488)

James III was niet populair bij het volk, grotendeels vanwege zijn banden met het  Engelse vorstenhuis. Het is niet precies bekend wanneer Jacobus III geboren werd. De drie mogelijke data die genoemd worden, zijn mei 1452, 10 juli of 20 juli 1451. Zijn geboorte vond plaats in Stirling Castle ofwel het slot van St Andrews. Gedurende zijn jeugd werd Schotland eerst (1460-1463) bestuurd door zijn moeder (Maria van Gelre), later door James Kennedy, de bisschop van St Andrews en Gilbert, Lord Kennedy (1463-1466) en Lord Boyd (1466-1469).

Rechts: Stirling castle, vanaf de twaalfde eeuw de residentie van de Schotse koningen. Het huidige gebouw stamt uit de veertiende en vijftiende eeuw.

In 1469 trouwde James III met Margareta (1456-1486), een dochter van koning Christiaan I van Denemarken (1448-1481) en Dorothea van Brandenburg, in Holyrood Abbey (Edinburgh). Door zijn huwelijk met Margareta kreeg Schotland als bruidsgift Orkney (1468) en Shetland (1469).

Zij kregen drie kinderen: James (Jacobus IV van Schotland), James Stewart en John Stewart. Rond 1470 kreeg Jacobus III de ambitie om Schotland uit te breiden en een alliantie met Engeland aan te gaan. Hij stelde voor om Bretagne, Saintonge en Gelre in te lijven. Nadat deze hoogmoedige gedachten in het Schotse parlement tot een crisis hadden geleid, werd de affaire in de doofpot gestopt. 

In 1474 regelde Jacobus IIII een huwelijk tussen zijn toen nog zeer jonge zoon Jacobus IV en Elizabeth Woodville (de dochter van koning Eduard IV van Engeland). Dit huwelijk "met de vijand" lag heel gevoelig bij de Schotten. In 1479 ontstonden er tussen beide landen spanningen en kwam er een eind aan de alliantie. De gemoederen liepen dermate hoog op, dat Eduard IV in 1482 een leger op de been bracht om Schotland in te lijven. 

In 1559 werd de abdij gesloten tijdens de reformatie en verviel alras tot een ruïne, mede dankzij het feit dat de stenen van de abdijgebouwen werden hergebruikt, onder andere voor uitbreidingen van Stirling Castle. De laat dertiende eeuwse toren werd gespaard, wellicht omdat de toren als uitkijkpunt kon worden gebruikt.

In 1859 liet koningin Victoria de vervallen abdij, met name de campanile herstellen. Tijdens deze herstelwerkzaamheden werden onder een kalkstenen blok voor het hoofdaltaar de schedel en andere botten gevonden van James III in een eiken kist. Vlakbij werden de botresten van koningin Margareta gevonden. De lichamelijke resten van beiden werden in 1865 onder een nieuwe tombe begraven op de plaats waar eens het hoofdaltaar had gestaan. 

James IV (1488 -1513)

James IV, de zoon van James lll en Margaretha van Denemarken werd nu als koning aangesteld, maar aangezien hij nog jong was, werd er eerst een regent aangesteld. Al gauw bleek hij echter een bekwaam en sterk leider te zijn en de rust keerde terug in Schotland. James lV vestigde een krachtig koninklijk gezag en breidde de Schotse vloot enorm uit. Als beschermer van de kunst en de wetenschap bleek hij een typische renaissance-vorst. Hij was erg ontwikkeld en er werd gezegd dat hij tien talen vloeiend sprak: Scots, Engels, Gaelic (hij was de laatste koning die deze taal vloeiend sprak!), Latijn, Frans, Duits, Italiaans, Vlaams, Spaans en Deens. Tijdens zijn bewind ging Schotland in Europa voor het eerst meetellen. In 1502 sloot hij een vredesverdrag met de Engelse koning Hendrik VII (het eerste verdrag tussen Schotland en Engeland sinds 1328) en huwde met zijn dochter Margaret Tudor. 

Vanwege de opkomende macht van Schotland begon de nieuwe Engelse koning Hendrik VIII een enigszins vijandige houding aan te nemen. Jakobus zocht daarom steun bij Lodewijk XII van Frankrijk die sinds 1494 betrokken was bij de Italiaanse Oorlogen. Nadat Hendrik Vlll Frankrijk was binnengevallen, stuurde James hem een ultimatum. James viel daarop met een leger Engeland binnen. In de slag bij Flodden Field werd het Schotse leger verslagen. James kwam in deze slag om het leven en met hem de meeste Schotse edelen en vele clanleiders. Tussen de 10.000 en 30.000 Schotse soldaten werden gedood (tegenover 1500 tot 4000 Engelsen).

Schotland (1517 - 1567)

Gemaakt: 29-05-08

colofon