6038

Frankrijk (1380 - 1422)

Karel Vl (1380 - 1422)

Karel VI, bijgenaamd de Waanzinnige (Frans: Charles le Fou), was 42 jaar koning van Frankrijk. Hij was een zoon van Karel V de Wijze, uit het Huis Valois en Johanna van Bourbon. 

Karel was pas12 jaar oud bij de dood van zijn vader, en werd van 1380 tot 1388 bijgestaan door een Regentschapsraad van zijn ooms (de hertogen Lodewijk I van Anjou, Jan van Berry en Filips de Stoute, hertog van Bourgondië), die het feitelijke gezag in Frankrijk uitoefenden en wel in hun eigen voordeel. De opstanden die in Parijs, Rouen en de Languedoc waren uitgebroken werden bloedig onderdrukt, wat wel ten koste ging van de populariteit van de monarchie.

In 1385 viel hij voor de charmes van de 14-jarige Isabella van Beieren-Ingolstadt (Frans: Isabeau de Bavière), de dochter van Stefan lll van Beieren. Men zegt dat hij zo gehaast was om met haar te trouwen, dat hij de datum van het huwelijk liet vervroegen.

Rechts: kroning van Karel Vl in 1380

Toen Karel na de mislukte aanval op Gelre op 3 november 1388 persoonlijk het bewind in handen nam, en zijn ooms tot hun grote ontsteltenis bedankte voor hun diensten, liet hij zich bijstaan door een aantal oude adviseurs van zijn vader Karel V, de marmousets. Door de karakterloosheid van de koning slaagden zij er niet in een stevig staatsgezag te vestigen.

Tot deze familieraad behoorde nu ook hertog Lodewijk I van Orléans, de jongere broer van de koning. Naast hertog van Orléans, was hij ook graaf van Valois, hertog van Touraine, graaf van Blois, Angoulême, Périgord, Dreux en Soissons. Door zijn vrouw Valentina Visconti was hij ook graaf van Asti. Met de toenemende waanzin van zijn broer Karel VI, maakte Lodewijk ook aanspraak op de voogdij over zijn minderjarige zoon Jan zonder Vrees. Deze twist was de aanleiding tot politieke onrust in het al onrustige Frankrijk.

Lodewijk I van Orléans maakte zich wegens zijn verspilzieke hofhouding, zijn onredelijke belastingen, het gebrek aan successen tegen Engeland en de bevoordeling van zijn gunstelingen, algemeen gehaat. Hij verbrak zonder reden de in 1396 gesloten wapenstilstand met Engeland en werd in 1407 in opdracht van Jan zonder Vrees in Parijs op straat vermoord. De burgeroorlog laaide nu in alle hevigheid op, en Isabella zag zich genoodzaakt met haar kinderen Parijs te verlaten.

Rechts: Isabella van Beieren

De Franse infanterieaanval liep ook in de soep, mede door de chaotisch terugtrekkende ridders. De bloem van de Franse adel kwam om of werd gevangen genomen. En dan te bedenken dat de Franse nederlaag al een eeuw geleden aangekondigd was: de Guldensporenslag van 1302 bij Kortrijk, toen de opstandige Vlaamse gilden ook al een Frans leger in de pan hadden gehakt. Bij beide nederlagen hadden de overwinnaars gebruik gemaakt van een nieuwe krijgstactiek: een eenheid goed gedisciplineerde soldaten, uitgerust met lange lansen of pieken (piekeniers) wachtte de charge van ridders te paard af. 

Door de overwinning bij Azincourt en andere overwinningen kwam Engeland in het bezit van een groot deel van Frankrijk.  De Bourgondiërs veroverden Parijs. Hendrik V bezette Normandië en de gebieden ten noorden van de Seine, nam Caen in en begon aan de belegering van Orléans. 

In oktober 1416 erkende Jan zonder Vrees, de hertog van Bourgondië, Hendrik V als koning van Frankrijk. In augustus 1417 keerde deze naar Frankrijk terug en veroverde stelselmatig Normandië. In 1419 capituleerde Rouen  voor de Engelsen.

Yolande van Aragón, koningin van Sicilië en hertogin van Anjou, trad nu steeds meer op de voorgrond. Zij had in 1413 haar dochter Maria van Anjou uitgehuwelijkt aan Karel van Ponthieu, de derde zoon van Isabella van Beieren en hem daarvoor aan de invloed van zijn moeder onttrokken.

Op 20 mei 1420 werd het Verdrag van Troyes bezegeld, waarbij Frankrijk aan Engeland werd uitgeleverd. Koningin Isabella, door het verdrag aangesteld tot gevolmachtigd regentes, bewoog haar zwakzinnige echtgenoot ertoe hun dochter Catharina uit te huwelijken aan Hendrik V, die daardoor na Karels dood koning van Frankrijk zou worden, hetgeen erop neerkwam dat Karel VI en Isabella met dit verdrag hun eigen zoon onterfden. Het huwelijk vond reeds plaats op 2 juni, maar Hendrik V overleed, kort nadat hij vader was geworden, op 31 augustus 1422. Isabella van Beieren verloor geleidelijk al haar prestige: omdat de hertog van Bourgondië opnieuw met haar gebroken had en de Engelse bezetters met minachting op haar neerkeken, deed zij afstand van het regentschap, ten voordele van de Engelse hertog van Bedford. Tot overmaat overleed toen ook Karel VI. Isabella’s zoon Karel greep zijn kans en eiste het koningschap voor zich op, want de zoon en rechtmatige opvolger van Hendrik V was nog een kind van één jaar. Isabella kon niet beletten dat haar zoon, door de interventie van Jeanne d'Arc, op 17 juli 1429 te Reims als Karel VII tot koning van Frankrijk werd gekroond. Overtuigd dat zij op het goede politieke paard had gewed, woonde zij echter op 16 december 1431 de kroning van haar kleinzoon Hendrik VI bij in de Notre-Dame van Parijs.

Hendrik werd als kroonprins erkend en kreeg alvast samen met Filips de Goede het bewind in Frankrijk in handen. Tijdens de strijd tegen de dauphin werd Hendrik echter ziek en overleed (31 augustus 1422). Kort daarna (21 oktober) overleed ook Karel Vl. Hun respectieve zonen werden tegelijkertijd koning: de negen maanden oude Hendrik VI in Engeland en diens oom, de 19-jarige Karel VII, in Frankrijk. Op basis van het Verdrag van Troyes zou Hendrik VI later de Franse troon opeisen, aangezien hij via zijn moeder Catharina een kleinzoon was van Karel VI.

Rechts: Frankrijk 1420

Van Domrémy naar Chinon (1422)

laatst bijgewerkt: 24-12-08

colofon