2853

Verovering van het Achaemenidische rijk (331 - 330 v. Chr.)

Verovering van Egypte (333-331); Perzische rijk (400-330)
Inmiddels had Alexander Egypte en zijn leven als farao verlaten. In het voorjaar van 331 was hij weer in Phoenicië. De Spartanen waren weer lastig geworden en Alexander stuurde zijn vloot voor een gedeelte naar Hellas ter ondersteuning van Antipater, zijn bevelhebber daar.  
Darius, had in anderhalf jaar tijd weer een enorm leger op de been had gebracht. Met dit leger wilden zijn generaals door middel van guerrilla-acties het leger van Alexander verzwakken, in plaats van een grote veldslag, omdat Alexander voor het grootste gedeelte ruiters had en de Perzen met hun voor het merendeel voetvolk, daar tegen kansloos waren. 

Darius zelf wilde daarentegen wél een grote veldslag, want en guerrillaoorlog vond hij beneden zijn waardigheid. Hij besloot Alexander naar het dorp Gaugamela in Mesopotamië te lokken en hem zo in de val te zetten. Maar in plaats dat Darius de natuurlijke verdedigingslinie van de Tigris verkoos, nam hij een minder voordelige positie in. 
Rechts: Darius (uit de film Alexander)
Op 1 oktober 331 v. Chr. bonden de legers de strijd aan. Weer werd Darius bang voor de uitkomst van de slag duidelijk was en nam hij de vlucht. Vanaf dat moment hoefde Alexander - hoewel Darius een potentiële dreiging bleef - de buit slechts binnen te halen.

Door de Macedonische legervergadering werd Alexander tot koning van Azië benoemd, als heerser over de koning van de afzonderlijke staten. 

 

Het beroemde Alexander-mozaïek uit Pompeji (links) slaat praktisch zeker op de slag bij Gaugamela en onthult een interessante vernieuwing in het Perzische leger. De lange lansen, die van achter de wagen van de Grote Koning in de richting van de aanstormende Alexander wijzen, duiden op de invoering, te elfder ure, van op Macedonische wijze uitgeruste infanterie; het heeft niet mogen baten.
Alexander op het slagveld na de strijd (uit de film Alexander)
Nadat Alexander tot koning was verklaard wilde hij eerst de rest van Perzië in bezit nemen en daarna Darius zoeken. Als eerste trok hij naar Babylonië wat hij zonder enige moeite in bezit kon nemen. De Babyloniërs stonden net als de Egyptenaren te juichen toen Alexander het gezag overnam van de gehate Perzen.

Rechts: Alexanders intocht in de stad Babylon, de schitterende hoofdstad van het Nieuw-Babylonische rijk onder Nebuchadnezzars (605 - 561 v.Chr.) en waar sinds de verovering door Cyrus ll in 540 Perzen de dienst uitmaakten.

Rechts: de intocht van Alexander in Babylon, zoals te zien is in de film Alexander (2004).
In het najaar verblijft Alexander in Babylon. Hierna vertrekt hij naar Susa, de oude koningsstad van Perzië, waar hij tonnen goud en zilver vindt om zijn schatkist aan te vullen. In de winter van 331 trekt hij met zijn nog groter geworden leger naar Persepolis. Op de weg hier naar toe moet hij zware gevechten leveren met legereenheden en vooral ook met nomadenstammen.  

Links: Alexander aan het hof van de Achaeminiden in Babylon (uit de film Alexander van Oliver Stone)

Hier aangekomen begaat hij weer één van zijn vreemde daden. Eerst brengt hij eerbewijzen aan het graf van de oprichter van het grote Perzische rijk, Cyrus, maar als hij weer terug is steekt hij het paleis van de grote koning Xerxes in brand, omdat deze in vroegere eeuwen Helleense tempels heeft verwoest. Alexander was gewaarschuwd door Parmenion, die had gezegd dat een groot veroveraar, de nieuwe koning zoiets niet zou doen. Alexander luisterde niet en zo ontstond er een grote vuurzee. In Persepolis neemt Alexander een winter rust.

links: Persepolis

Na de winterrust in Persepolis (winter 331-330) trok Alexander naar Ecbatana vanwege het gerucht dat Darius daar zat. Toen hij er aankwam was Darius inmiddels met een klein leger vertrokken. Alexander liet een aantal van zijn soldaten vertrekken die er al vanaf het begin bij waren, waaronder de Hellenen die hij als een gijzelaars had meegenomen. Die had hij nu niet meer nodig, omdat Antipater in Hellas een Spartaans leger vernietigd had en er nu veel minder tegenstand was en omdat de opdracht van het Helleens Verbond, het veroveren van Perzië voldaan was. Verdere veroveringen deed Alexander dus ook niet als aanvoerder van het Helleens Verbond, maar als onafhankelijk legeraanvoerder. Met zijn uitgedunde leger ging hij achter Darius aan. Darius was inmiddels gevangen genomen door zijn eigen generaals die nog over waren. Deze generaals wilden weer een nieuw leger bij elkaar zoeken. Alexander trok in hoog tempo achter hen aan met zijn beste troepen. De generaals moesten snel weg vluchten en ondertussen vielen er steeds groepjes huursoldaten af die het tempo niet bij konden houden en die zich bij Alexanders leger voegden. Het leger van Alexander kwam steeds dichterbij, doordat de generaals niet sneller konden door de erg verzwakte Darius. Darius werd neergestoken en Alexander vond hem stervende bij Hecatompylos bij de Kaspische Zee, terwijl de generaals ontkwamen. Twee daarvan gaven zich later over en kregen gratie, een derde sloot zich aan bij een Indische stam die hem later uitleverde aan Alexander die hem liet doden, omdat hij geprobeerd had de grote koning van Azië tegen te werken. De vierde bleef tegen Alexander strijden als satraap van Bactrië. Darius werd door Alexander met koninklijke eer begraven in Persepolis.
In Babylon toonde Alexander dat hij de lessen van Cyrus de Grote beter had geleerd dan de eigen Achaemenidische erfgenaam van de koning. Hij gaf bevel dat de tempel gewijd aan de god Bel-Marduk moest worden gerestaureerd. In Susa leegde hij zijn eerste fabelachtige Perzische koninklijke schatkamer. De garnizoenscommandant van Persepolis gaf de stad zonder slag of stoot aan Alexander over, maar de overwinnaar plunderde de stad toch, als wraak voor de verwoesting van Athene door Xerxes. De jonge Griek beveiligde het plateau met zijn paleizen en schatkamer en liet zijn Macedoniërs los op de benedenstad. Een hele dag vermoordden zij de mannen, voerden de vrouwen weg en plunderden de huizen. 

rechts: Alexander vindt het dode lichaam van Darius

Voor het plunderen van de schatkamer was een meer methodischer aanpak vereist, zo groot waren de schatten. Alexander liet uit Babylon en Susa extra muilezels en kamelen halen, om de buit weg te voeren. Terwijl hij de voltooiing van de zaken afwachtte, bezocht hij het naburige Pasargadae, waar hij nog meer schatten opeiste. 

Terwijl het paleis in Persepolis ten prooi viel aan de vlammen, trok Alexander met zijn hoofdmacht op weg naar Ecbatana om nog een koninklijke schatkamer van zijn inhoud te ontdoen. Vervolgens zette Alexander de jacht in op Darius. Hij vond hem spoedig (330 v. Chr.) - dood - vermoord door een satraap, die er kennelijk bang voor was dat zijn koning zich zou overgeven. Alexander liet het lijk overbrengen naar Persepolis om het daar te laten begraven. 

Alexander trachtte Perzen en Grieken tot één volk samen te smelten. Hij werd door de Perzen als koning erkend, trad in het huwelijk met Statira, een dochter van Darius lll en noemde zich koning van Azië.
Na nog zes jaar van veldtochten tegen enkele stammen in de noordoostelijke provincies, was Alexanders verovering compleet. De uitgestrekte wereld die aan de Achaemeniden behoorde, was nu Grieks. Hij rukte nu met zijn leger het noordwesten van Indië binnen. 

Slechts toen zijn oorlogsmoede troepen weigerden verder te trekken, keerde hij terug. Hij bereidde nog steeds nieuwe veroveringen voor, toen hij in 323 voor Chr. in Babylon stierf. Sommigen denken dat hij was vergiftigd. 

Alexanders veroveringstocht (330 - 327 v. Chr.)

laatst bijgewerkt: 04-12-04

colofon