253

Massale uitsterving (ca. 250 miljoen jaar geleden)

Het was het grootste uitsterven uit de geschiedenis van de aarde. Een dergelijk dramatisch uitsterven kan alleen worden verklaard door een exceptionele gebeurtenis. Door een enorme scheuring in de aardkorst in Siberië werden behalve enorme basaltmassa's (lavagesteenten) gigantische massa's kooldioxide en zwaveldioxide uitgestoten, wat een broeikaseffect en zure neerslag op ongekende schaal tot gevolg had en 95 procent van alle levensvormen op Aarde uitstierf.

In Siberië liggen de omvangrijke basaltpakketten nog steeds aan de bodemoppervlakte. Ze worden de Siberian Traps genoemd. De basaltlagen zijn zo'n 3,5 kilometer dik. Seismisch onderzoek en boringen hebben aangetoond dat zich ten westen van dit gebied op diepten van 2 tot 4 kilometer gelijksoortige basaltgesteenten bevinden. Met behulp van radiometrische technieken hebben Britse en Russische wetenschappers vastgesteld dat zij 249,5 miljoen jaar geleden zijn ontstaan en dat de catastrofale gebeurtenissen omstreeks die tijd moeten hebben plaatsgevonden. 

rechts: basaltgesteenten in verschillenden lagen in Siberië

Een enorme stroom gesmolten steen die opborrelde vanuit het binnenste van de aarde, bedekte een gebied zo groot als de VS (ca. 3,9 miljoen km²) onder een half kilometer dikke laag. Mogelijk strekte de vulkanische activiteit zich uit tot aan het Bajkalmeer en Kazachstan. 

De lavastroom was ook onder in de grond aanwezig. Daaruit concluderen de onderzoekers dat de stroom minstens twee keer zo groot was en waarschijnlijk twee keer zo lang aanhield als tot op heden werd aangenomen.

Uit proefmonsters blijkt dat de lava zo'n 250 miljoen jaar oud is. De eruptie vervulde de atmosfeer met een verstikkende hoeveelheid zwaveldioxide en andere gassen.Tegelijkertijd werden zoveel stofdeeltjes in de atmosfeer gebracht, dat het zonlicht langdurig grotendeels werd teruggekaatst, zodat de kringloop van het leven op aarde volledig werd ontwricht en de Aarde haar grootste crisis uit haar bestaan beleefde, waarbij minstens 90 procent van alle waterdieren: Radiolaria (99%), Anthozoa (Zee-anemonen en koralen) (96%), Mosdiertjes (Ectoprocta) (79%), Brachiopoda (96%), Gastropoda (Slakken) (98%), Blastoidea, Ammonieten, Stekelhuidigen (98%), Trilobieten (100%), Zeeschorpioenen (100%), Kreeftachtigen (59%), Acanthodii (Stekelhaaien) en 70 procent van alle landdiersoorten uitstierf,  Amfibieën, Sauropsiden (Echte Reptielen) en Therapsiden (Zoogdierachtige reptielen) en veel insecten (8 a 9 orden). De grote planteneters leden de grootste verliezen. Ook alle Anapsiden die in het Perm ontstaan waren uit de Sauropsiden, stierven uit behalve de Procolophonidae. De Pelycosauria waren al uitgestorven voor het einde van het Perm. Er zijn te weinig fossielen van Diapsiden (de groep waaruit de hagedissen, slangen, krokodillen, dinosauriërs en vogels zich hebben ontwikkeld), uit het Perm gevonden om daaruit het effect van de uitsterving uit af te kunnen lezen.

De op het land levende Synapsida en Archosauriërs wisten echter voor een groot deel te overleven en namen de plaats van de Amfibieën in. Zij maakten de weg vrij voor de Dinosauriërs in het hiernavolgende tijdvak: het Trias.

laatst bijgewerkt: 31-01-10

colofon