Na 200 v. Chr. werden delen van Armenië ingelijfd bij het Seleucidische rijk van Antiochus lll (223 -187 v. Chr.).

Na de slag bij Magnesia in 189 v. Chr. waarin de Seleuciden-koning Antiochus III door de Romeinen werd verslagen, trok Rome al haar troepen terug uit Azië en Griekenland. Rome deed dus nog steeds niet aan echte gebiedsuitbreiding. Enkel invloed en geld waren voor het moment voldoende. De staten in Asia Minor werden Romeinse protectoraten, hoewel zij op binnenlands gebied hun autonomie behielden. 

Artaxias, de satraap van Armenia die met zijn vader en mede-satraap Zariadres  in opstand was gekomen, mocht met instemming van de Romeinse machthebbers als zelfstandig koning regeren over Groot-Armenië (het gebied ten oosten van de Eufraat) en Zariadres over Sophene, een Romeinse provincie in Zuid-Oost-Turkije ten westen van de Eufraat (en dat later bekedn stond als Klein-Armenië). Artaxias was gehuwd met Satenik, een dochter van de koning van de Alanen. Hij kreeg zes zonen: Artavasdes (Artavazd), Vruyr, Mazhan, Zariadres (Zareh), Tiran and Tigranes (Tigran). 

Artaxias (Artaxes, Artashes, Ardashes) I (189-160)

Artaxias was de eerste koning van de Artaxiad-dynastie die over Groot-Armenië regeren van 189 v. Chr. - 2 n. Chr. Artaxias stichtte op advies van zijn vriend Hannibal de stad Artaxata aan de rivier Arak nabij het Sevan-meer en maakte deze stad tot de hoofdstad van zijn rijk. Later zou Hannibal toevlucht aan zijn hof, toen Antiochus lll hem niet langer kon bescherming kon bieden. Ca. 165 v. Chr. zou Artaxias gevangen worden genomen door Antiochus IV Epiphanes nadat deze Armenia was binnen gevallen. 

Artavasdes I (160-115)
Artavasdes werd verslagen door koning Mithridates ll van Parthia, die vervolgens zeventig valleien veroverde en prins Tigranes als gijzelaar gevangen nam. 

Tigranes (Dikran) I (115 - 95 v. Chr.)

In 69 raakten Tigranes en Mithradates Vl van Pontus in oorlog met Rome. In 69 versloeg de Romeinse consul Lucullus Tigranes bij Tigranocerta en en in 68 Mithridates aan de Arsianas. Twee jaar later (66) werd Mithridates opnieuw verslagen door Gnaeus Pompeius Magnus (minor) (Pompeius de Grote), aan wie Lucullus in 67 de macht had moeten overdragen, waarna Tigranes zich gewonnen gaf en zich aan het Romeinse gezag onderwierp.Nadat Pompeius de hoofdstad Tigranocerta had ingenomen moest Tigranes al zijn veroverde gebieden afstaan en werd hij gedwongen Rome jaarlijks een schatting te betalen. 
In 65 v. Chr. werd het kerngebied van het voormalige Seleukidische rijk opgenomen in het Romeinse rijk. De laatste koning Philippos II werd afgezet en in 63 v.C. werd de provincia Syria ingericht. West-Armenië werd ingelijfd bij de Romeinse provincie Cappadocia. Groot-Armenië bleef een onafhankelijke staat, als een buffer tussen het Romeinse rijk en het rijk der Parthen. Officieel mocht Rome de koning van dit land aanwijzen, maar slechts gedurende een korte periode (tussen 114 en 117 n. Chr.) werd Groot-Armenië door de Romeinen bezet.
Doordat Armenië onder directe Romeins controle stond, raakte het ook betrokken in de strijd die het Romeinse en het Parthische rijk voerden om de heerschappij in dit gebied.

Artavasdes II (55 - 34 v. Chr.)
Artavasdes was een bondgenoot van Rome, maar toen Orodes II van Parthia Armenië binnenviel en bij Carrhae een overwinning behaalde op de Romeinse generaal Marcus Licinius Crassus (53 v. Chr.). werd hij gedwongen zich aan de zijde der Parthen te scharen en zijn zuster uit te huwelijken aan Orodes' zoon en erfgenaam Pacorus. In 36 v. Chr. viel Marcus Antonius Armenië binnen. Artavasdes koos nu weer de zij van de Romeinen, maar zodra deze hun hielen hadden gelicht keerde hij zich weer tegen hen. Marcus Antonius keerde echter terug naar Armenië (34 v. Chr.) en nam Artavasdes gevangen en bracht hem naar Alexandrië, waar hij in 31 v. Chr. werd onthoofd door zijn echtgenote, Cleopatra Vll van Egypte, zonder te hebben losgelaten waar zich de koninklijke schatten bevonden. Aravasdes werd opgevolgd door zijn zoon Artaxias.

Slag bij Carrhae (53 v. Chr.)

Artaxias II (30-20)

Tigranes III (20-8)

Tigranes IV (c. 8 v. Chr. - 2 n.Chr.)

In 2 n. Chr. stierf de dynastie van Artaxias uit met Artavasde IV. Tot 53 n. Chr. werd Armenië geregeerd door vanuit Rome opgelegde buitenlandse prinsen. Er was grote onrust, waar de corrupte adel ook in meedeed.

Armenië (53 - 591)

Gemaakt: 10-05-06

colofon