4402

Islamitische veroveringen (637 - 800)

De in 637 ingezette Arabische verovering werd pas tussen 663 en 676 voltooid met de inlijving van Sistan, het huidige Afghanistan en de steden Samarkand en Boechara. De Kaspische provincies Tabaristan (thans Mazandaran) en Gilan behielden nog lange tijd hun onafhankelijkheid. Als deel van het rijk van de kaliefen werd Perzië bestuurd door de gouverneurs van Irak. De Arabieren die hun stamveten meebrachten vestigden zich vooral in de noordoostelijke provincie Chorassan. Overgang naar de islam werd niet bijzonder gestimuleerd. De Perzische moslims kregen vrijheid van bepaalde belastingen, maar moesten als "malawi" (Arabisch voor "cliënten") van de Arabieren genoegen nemen met een ondergeschikte positie.

De verovering van Perzië door islamitische Arabische legers kenmerkt de overgang naar 'middeleeuws ' Perzië. De explosieve groei van het Arabische kalifaat viel samen met de chaos die tegen het eind van de Sassanidische tijd ontstond. De verovering ging gemakkelijk; het grootste deel van het land werd veroverd tussen 643 tot 650. De laatste weerstand van de resten van de dynastie eindigde twee later jaar.

De verovering van Perzië door Islamitische Arabische legers kenmerkt de overgang naar 'middeleeuws ' Perzië. De explosieve groei van het Arabische kalifaat viel samen met de chaos die tegen het eind van de Sassanidische tijd ontstond. De verovering ging gemakkelijk; het grootste deel van het land werd veroverd tussen 643 tot 650. De laatste weerstand van de resten van de dynastie eindigde twee later jaar.

De Arabische verovering veranderde het leven in Perzië grondig. Het Arabisch werd de nieuwe lingua-franca en de islam verving snel het zoroastrisme; moskeeën werden gebouwd, en veel Perzen trouwden met Arabieren. Een nieuwe taal, een godsdienst en een cultuur werden toegevoegd aan het Perzische culturele milieu.

In Chorasan (Khurasan) in Noordoost-Perzië brak in 747 een opstand uit onder aanvoering van de Shi'iet Aboe Moeslim. Deze opstand leidde tot de omverwerping van de dynastie der Omayaden en de vestiging van een nieuwe staat, dat zijn centrum had in Irak. 

Nadat de Omayaden uit het kalifaat waren verjaagd, werden de voorstanders van het Shi'isme, die de opstand ontketend hadden, waaronder Aboe Moeslim, door de Abassiden spoedig uitgeschakeld. De opstand van de Abassiden, die in 747 uitbrak in Chorasan, steunde op de godsdienstige bewegingen die na de Arabische veroveringen vooral in het zuiden waren ontstaan.Toen zij de Omayaden uit het kalifaat hadden verjaagd, ontdeden de Abbasiden zich van de leider van de opstand, Aboe Moeslim. Dit had een reeks van religieus getinte rebellieën in de Iraanse gebieden van het rijk tot gevolg. 

 

Hun regering luidde een gouden eeuw van islamitische beschaving in. Tegen die tijd was Iran niet alleen het bureaucratisch centrum van het imperium, maar alle takken van de overheid werden er gevestigd1. De overheersing van Perzen op allerlei beleidsterreinen leidde tot de verspreiding en het tot bloei komen van de Perzische cultuur in heel de Arabische wereld. De wetenschap (waaronder wiskunde en geneeskunde) kreeg een belangrijke impuls. Het kalifaat van al-Ma'mun, wiens moeder een Iraniër was, verplaatste zijn hoofdstad van Arabisch land in Merv naar oostelijk Perzië. Hij was degene die later in Bagdad het Huis der Wijsheid (?) oprichtte, dat op de Perzische Jondishapour was gebaseerd.
laatst bijgewerkt: 09-01-10


colofon