6525

Samarkand

Centraal-Azië (1300-1400) - Timoer Lenk;  Zijderoute
Volgens een legende is Samarkand gesticht door de keizers Kaikaus en Afrasiab, die in het vierde milennium voor onze jaartelling geleefd moeten hebben. De oorsprong van de naam Samarkand is in mysteriën gehuld. Het tweede deel (kand) betekent `stad' in het Sodiaans of Oostperzisch, maar de betekenis van het eerste deel is niet duidelijk. Mogelijk is het afgeleid van de naar Samara, een legendarische Turkse vorst.

In de vierde eeuw v.Chr. was er echter een stad genaamd Maracanda op de plaats waar Samarkand nu ligt. Maracanda, de hoofdstad van Sogdiana, werd in 329 v.Chr. door Alexander de Grote veroverd.

In de 6e eeuw n. Chr. was Samarkand onderdeel van een Turks Khanaat, maar in het begin van de 8e eeuw werd het gebied door Arabieren veroverd en bleef tot het einde van de 9e eeuw onder Arabisch gezag.
Daarna behoorde Samarkand tot de 10e eeuw bij het rijk van de Perzische Samaniden en viel vervolgens onder het gezag van de Seldsjoek Turken. Het jaar 1220 was zeer dramatisch voor Samarkand. De Mongoolse Horden van Djenghiz Chan, die eerder Bukhara hadden geplunderd, meldden zich voor de stadspoorten. Samarkand werd met de grond gelijk gemaakt en een deel van de bevolking werd gedeporteerd. Anderhalve eeuw lang bleef Samarkand een dode stad, met slechts enkele bewoonde hutten tussen de ruïnes.
Samarkand is de stad van Timoer Lenk en geniet grote bekendheid door de drie wereldberoemde medressen op het Registan-plein. De Ulug Bek-medresse uit 1434 is de oudste. Het fantastische blauwe tegelwerk bedekt de hele voorkant. Twee eeuwen later werd de Shir Dor-medresse gebouwd, deze staat recht tegenover de Ulug Bek-medresse en heeft hetzelfde blauwe tegelwerk. De derde zijde van het plein is in 1659 harmonieus afgerond met de bouw van de Tilla Kari-medresse. Dit is de grootste van de drie medressen en heeft veel meer rood en goud in het tegelwerk dan de andere twee. Bijzonder is ook de ingebouwde moskee, van binnen zeer de moeite waard vanwege de rijke decoraties waarbij meer dan 1.000 m2 bladgoud is gebruikt. Behalve het Registan plein zijn er ook de ruïnes van de immense Bibi Khanym-moskee, gebouwd voor Timoer door zijn Chinese vrouw. 
De dodenstad Shah-i-Zinda (wat letterlijk ‘tombe van de levende koning’ betekent) is voor moslims een van de heiligste pelgrimsplaatsen in Uzbekistan. Het is een complex van graven en mausolea, de een nog mooier versierd dan de andere. De pelgrims tellen zorgvuldig de treden van de trap bij de ingang: als ze verkeerd tellen kunnen ze niet meer in de hemel komen.
Standbeeld van Timoer Lenk in Samarkand 

laatst bijgewerkt: 12-12-03

colofon