3003

De stad Rome (600 - 500 v. Chr.)

Stad Rome (700 - 600 v. Chr.); Rome (600 - 500 v. Chr.)
 

 

 Onder het bewind van de Etruskische koningen Tarquinius Priscus (616-579 v. Chr.) Servius Tullius (579-534) en Tarquinius Superbus (534-509) werd Rome een van de grootste steden van het Middellandse Zeegebied, met een oppervlakte van ongeveer 300 hectare en tussen de veertig en en tachtigduizend inwoners. De merendeels houten huizen in de stad waren gebouwd rondom kleine binnenplaatsen. 
 

 

 De stad werd beheerst door de tempel van Jupiter Optimus Maximus (Latijn:Aedes Iovis Optimi Maximi Capitolina), Nederlands; de beste en grootste Jupiter, de belangrijkste en een van de grootste tempels in Rome, die was gebouwd op de Capitolijnse heuvel. Met de bouw van deze tempel wilde Tarquinius Superbus de herinnering aan zijn regering laten voortleven. Het moest daarom de mooiste en rijkste tempel van de streek worden. Livius vermeldt een wonderteken tijdens de bouw. Een mensenhoofd met ongeschonden gelaat werd opgegraven. Dit duidde erop dat zich deze plaats het centrum van het rijk en de hoofdstad van de wereld zou bevinden.

In de tempel waren drie aparte cellae (cella = ruimte in de tempel voor het godenbeeld): in de centrale cella werd Jupiter vereerd en aan weerszijden daarvan waren twee kleinere cellae voor Juno en Minerva. Deze drie heiligdommen vormden de Capitolijnse drie-eenheid. 
Voor de trap van de tempel stond het grote Altaar van Jupiter (ara Iovis), waar de offers gebracht werden. De tempel van Jupiter was het eindpunt voor de zegevierende generaals die een triomftocht mochten houden en het was de plaats waar de profetische Sibyllijnse boeken werden bewaard.

De tempel mat ongeveer 60 bij 53 meter. De zuilen waren 21 meter hoog. Voor de versieringen werden de beste Etruskische kunstenaars naar Rome gehaald. De tempel was voornamelijk gebouwd uit hout. De zuilen waren rijkelijk beschilderd en de tempel was versierd met beelden van keramiek en terracotta. In het fronton (de driehoekige bekroning boven de gevel) werd een groot beeldhouwwerk van Jupiter in een vierspan geplaatst, gemaakt door de beroemde beeldhouwer Vulca. Deze Etrusk maakte waarschijnlijk ook het grote terracotta beeld van Jupiter dat opgesteld stond in de tempel. Dit beeld droeg in zijn hand een bliksemschicht en zijn gezicht werd rood geschilderd op dagen dat er religieuze feesten en triomftochten werden gehouden.

Tarquinius Superbus werd afgezet voordat de tempel voltooid was. Door de jaren heen werd de tempel verder verfraaid. Zo werd het terracotta vierspan met Jupiter in 296 v. Chr. vervangen door een bronzen exemplaar en werden er in 193 v. Chr. vergulde schilden op de gevel aangebracht. Een aantal jaar later werd ook het plafond verguld en een mozaïekvloer aangelegd. De tempel brandde in 83 v. Chr. geheel af na gevechten in de stad tijdens de eerste Romeinse Burgeroorlog. Ook het beeld van Jupiter en de Sibyllijnse boeken gingen hierbij verloren.

Tempel van Jupiter Optimus Maximus - Wikipedia

Daarnaast begonnen de bewoners van Rome stenen huizen  te bouwen met dakpannen, die leken op de Etruskische huizen uit die tijd. Tussen de huizen kronkelden nauwe straatjes steil omhoog. De op de heuveltoppen gebouwde  huizen van de patriciërs hadden vaan hoge torens. Voor zover we kunnen nagaan moeten zo ook de paleizen van de Etruskische koningen er hebben uitgezien, met inbegrip van die van Ancus Martius (641-616), Tarquinius Priscus (616-579) en Tarquinius Superbus (534-509), gebouwd op de Velia en die van Servius Tullius (579-534), gebouwd op de Oppiaanse heuvel.
Aan het Forum verrezen gaandeweg de eerste publieke gebouwen. Op de Aventinus heuvel werd de tempel van Dianae gebouwd en op de Palatijnse heuvel bouwde men luxueuze villa's. 
Rome groeide uit tot een belangrijke handelsstad. Griekse en Phoenicische schepen voeren af en aan waren aan uit Griekenland en het Nabije Oosten. 
In die tijd waren er nog niet zo veel monumenten in de stad. De buitenwijken bestonden uit grote open ruimten, waaronder de necropolissen en de Paradeplaats (Campus Martius, Marsveld) die werd gebruikt voor bijeenkomsten van gewapende mannen en militaire oefeningen.
Servius Tullius (579-523) voltooide het bouwprogramma van zijn voorganger Tarquinius Priscus (616-579 v. Chr.) en liet rond de stad grote stenen verdedigingswerken aanleggen met toegangspoorten. Zij omsloten niet alleen de heuvels Capitolium, Palatium en Aventinus en het dal van het Forum, maar ook de voet van de noordelijker heuvels.
Op de Aventinus, de zuidelijkste heuvel van Rome, liet Tullius een tempel ter ere van de godin Diana bouwen met de medewerking van de steden van Latium - een politieke stap die ongetwijfeld tot doel had de eenheid te bevorderen. Deze tempel was gebouwd naar het voorbeeld van de tempel van Diana in Ephese.

Links: termpel van Dinana in Ephese

Het was Servius Tullius die verantwoordelijk was voor de het monumentale ontwerp van de stad. Om administratieve redenen werd de stad verdeeld in vier delen, terwijl de handel werd gestimuleerd door de bouw van de Tiberhaven op de rundermarkt (Forum Boarium), het oudste marktplein van de stad waar in de oudheid een belangrijke haven, de Portus Tiburtinus (van de Tiber) was. Het forum Boarium was een vlak terrein langs de rivier de Tiber tussen de heuvels Capitolinus, Palatinus en Aventinus. 

Op dit forum zou het grote altaar (Ara Maxima Herculis), een van de oudste heiligdommen van de stad, hebben gestaan, naast een Hercules gewijde tempel.  Verder werden er aan dit forum de tempel van Fortuna Virilis en de tempel Mater Matuta gebouwd. De ronde tempel van Hercules Victor die nu staat op deze plaats, werd eind tweede eeuw v. Chr. gebouwd.

Mater Matuta (letterlijk: moeder van de ochtendstond) was in de Romeinse mythologie de godin van het voorjaar, van de geboorte en van de groei. Zij was een goedmoedige godin, met wortels in zowel de Griekse als ook in de Etruskische mythologie. Jaarlijks op 11 juni vonden de Matralia plaats: het feest van Mater Matuta. Mater Matuta was de moeder van Portunus, en samen met hem behoedde ze de zeevaarders en de havens. 
De Tempel van Portunus die nu op deze plaats staat (en na een grondige restauratie in de oude staat is teruggebracht) is eeuwenlang aangezien als de Tempel van Fortuna Virilis, maar deze tempel werd pas veel later (in de 1e eeuw v. Chr.) gebouwd, mogelijk op dezelfde plaats.

Ook het Forum Holitorium, in de zuidoostelijke punt van de Campus Martius, tussen de voet van de Capitolijnse heuvel en de Tiber. Het lag net buiten de Porta Carmentalis van de Servische stadsmuur, werden een aantal tempels gebouwd. Dit marktplein was, evenals het Forum Romanum en Forum Boarium, een heilige plaats. Het is bekend dat hier een vroege tempel voor Venus stond. Deze tempels zijn vermoedelijk gebouwd in de 6e eeuw v. Chr., de laatste jaren van het Romeins Koninkrijk.

De opvolger van Servius Tullius,  Tarquinius Superbus (de Trotse) (534-509), was eveneens een hartstochtelijk bouwer. Hij breidde het drainagesysteem uit en voltooide de grote Jupiter-tempel op het Capitool, waaraan zijn vader Tarquinius Priscus (616-579 v. Chr.) was begonnen. Ook zorgde hij voor de eerste reorganisatie van het Circus Maximus, gebouwd voor de wagenrennen. 

Stad Rome (500 - 400 v. Chr.)

laatst bijgewerkt: 03-05-07

colofon