2641

Alamannen

Germania Superior

De Alamannen heette een verbond van Germaanse volkeren, die behoorden tot de Sueven (Suebi), met als belangrijkste stam de Semnonen. Een deel van de Sueven werd door de Longobarden, Bourgondiërs e.a.naar het westen gedrongen en in 213, onder keizer Caracalla (211-217), die tegen hen vocht, voor het eerst gesignaleerd in Zuidwest-Duitsland onder de naam Alamannen. 

De naam betekent "Alle Mannen" en is eigenlijk niet meer dan een vereniging van verschillende stammen, waaronder zeker ook de Hermunduri en de Sueven. Zij bewoonden het gebied tussen Rijn en Donau. Ten noorden daarvan woonden de Vandalen en Longobarden. Het gebied langs de middenloop van de Rijn door de Berymediërs.

De Alamannen oefenden voortdurend druk uit op de Romeinse limes, de vooruitgeschoven grenslinie, die van Bonn tot Castra Regina (Regensburg) de lacune tussen de Rijn en Donau opvulde. In 215 werden zij door Caracalla, die zich de eretitel Alamannicus gaf, tot staan gebracht.

In 233-235, tijdens het bewind van keizer Severus Alexander (222-235) wisten de Alamannen andermaal de limes te doorbreken. Zij staken de Donau over en vielen de grensprovincie Raetia (Zuid/Duitsland-Tirol - Noord-Italië) binnen. De keizer riep zijn legioenen uit Parthië terug en n de daaropvolgende jaren werden de Alamannen door tegenoperaties van keizer Maximinus Trax (235-238) teruggedrongen.

Links de Romeinse limes tussen Rijn en Donau.

Tijdens het bewind van Gallienus (253-268), mederegent van keizer Valerianus (253 - 260), vielen de Alamannen Noord-Italië binnen, waar zij in 253 Milaan wisten te bereiken. In 258 wist Gallienus bij Milaan op hen een klinkende overwinning behaalde.

In 259-260 doorbraken de Alamannen echter opnieuw de Romeinse limes. Deze expeditie stond onder leiding van de stamleider Chrocus.
Deze ging nu definitief verloren. De Alamannen vestigden zich nu in het gebied achter de limes tussen de Rijn, de Main en de Neckar (Beieren en oostelijke helft van Baden-Württemberg)  De politieke chaos in het Romeinse Rijk lokte verdergaande operaties uit. 

In 268 drongen de Alamennen opnieuw Noord-Italië binnen. De opvolger van de vermoorde keizer Galienus keizer Claudius Gothicus slaagde erin de Alamannen bij het Gardameer te verslaan en terug te dringen.

Omstreeks 270 rukten de Alamannen opnieuw het Italiaanse schiereiland binnen. Met moeite wisten de "soldatenkeizers" Aurelianus en Probus hen over de Rijn en de Donau terug te slaan (282). (z. ook Lage landen (270 - 300 n. Chr.)

Aan het eind van de derde eeuw consolideerde de toestand. Romeinse tegenoffensieven bleven zonder resultaat en de linie van de Boven-Rijn werd als nieuwe grens van het rijk versterkt.

Als reactie op een nieuwe aanval begon keizer Maximianus in 285 een nieuw offensief tegen de Alamannen. In 288 drongen de Romeinse troepen onder leiding van Diocletianus (285 - 305) vanuit de provincie Raetia naar het aangrenzende gebied in Germania.