10.281

Oostenrijk - Hongarije (1800 - 1848)

Franz Josef Karl (1792-1835)

Sinds 1792 regeerde Franz Josef, als aartshertog Franz l. van Oostenrijk en als keizer Franz ll van Duitsland (tot 1806). In 1804 liet Franz zich in navolging van Napoleon tot keizer van Oostenrijk verheffen. De oorlog met Frankrijk (1792 - 1813) had Oostenrijk onnoemelijk veel geld en mensenlevens gekost. Wenen was twee keer door Napoleon ingenomen, in 1805 en 1809. 

De eerste verovering was strijdloos geweest: De Franse maarschalken kwamen met witte vlag over de Taborbrug, toen de enige en sterk verdedigde Donaubrug, en overtuigden de Oostenrijkse bevelhebbers dat de oorlog reeds voorbij was. In tussentijd kon het Franse leger ongehinderd binnentrekken. De tweede verovering van Wenen daarentegen vond slechts na uitgebreid wapengeweld plaats. 

De oorlog met Frankrijk was voor Oostenrijk geëindigd met aanzienlijk gebiedsverlies. Niet alleen de Zuidelijke Nederlanden en de bezittingen op de westelijke Rijnoever raakte Oostenrijk kwijt, maar verloor het zijn overheersende positie in Italië, Tirol en Vorarlberg.  In 1806 dwongen zijn bondgenoten Franz  troonsafstand te doen als Rooms-keizer van Duitsland. Toen zijn minister van Buitenlandse Zaken, Klemens von Metternich een meer Frans gezinde koers insloeg, moest Franz I toezien hoe het huwelijk van zijn dochter aartshertogin Marie Louise met keizer Napoleon (1810) symbool werd van de nieuw ingeslagen koers. Met zijn huwelijk met de Oostenrijkse prinses hoopte de Franse keizer de steun van de Habsburgers te verwerven. 

De nederlaag van Napoleon in Rusland (1812) maakte een nieuwe koerswijziging mogelijk en von Metternich maakte daar dankbaar gebruik van. Zijn politiek was er op gericht het Europese evenwicht te herstellen en in Duitsland tot een machtsverdeling met Pruisen te voorkomen.  In 1813 verklaarde hij Frankrijk de oorlog. 

Rechts: Marie-Louise, dochter van Franz Joseph en Maria Teresa de Bourbon Sicilie

Na de nederlaag van Napoleon bij Waterloo (1813), vond in Wenen van 18 september 1814 tot 9 juni 1815 het congres van Wenen plaats. In dit congres werden de nieuwe grenzen en politieke verhoudingen in Europa vastgelegd. Oostenrijk kreeg de tussen 1805 en 1809 verloren gebieden, behalve de Zuidelijke Nederlanden, terug en het voorzitterschap van de Duitse Bond, die het oude Duitse keizerrijk verving. Rond het congres vonden vele sociale gelegenheden plaats, die Oostenrijk veel geld kostten.

Na 1815 startte het politieke aftakelingsproces in Oostenrijk. In het begin van de negentiende eeuw ontstonden overal nieuwe politieke en maatschappelijke stromingen. Onder de vele verschillende volken binnen het Oostenrijkse rijk ontloken nationalistische gevoelens.

links: Klemens von Metternich

De laatste regeringsjaren van Franz l werden vervuld met zorgen over de opvolging, aangezien zijn oudste zoon en troonopvolger, Ferdinand, ongeschikt was om zelfstandig te regeren. Hij had een waterhoofd en was lichamelijk gehandicapt en epileptisch.  Franz Karl, de tweede zoon van Franz l en gedoodverfd als zijn opvolger trad in 1824 in het huwelijk met prinses Sophie, de dochter van koning Maximiliaan l van Beieren en Karoline von Baden.  Het huwelijk leek in eerste instantie, na diverse miskramen, kinderloos te blijven. Maar na diverse zoutbadkuren in Ischl, op aanraden van haar lijfarts, raakte Sophie weer zwanger en op 18 augustus 1830 baarde zij een zoon, Franz Josef.

Links: Marie Sophie von Bayern; Rechts: Aartshertog Franz Karl

De schrik moet Sophie om het hart zijn geslagen, toen in 1831 haar zwager Ferdinand trouwde met prinses Maria Anna van Savoye. Artsen hadden wel verklaard dat Ferdinand niet in staat was om een nageslacht te produceren, maar stel dat zij het mis zouden hebben? Als Ferdinand en Maria Anna wel voor een troonopvolger zouden zorgen, dan zou alle hoop op de Oostenrijkse troon voor de eerzuchtige Sophie vervlogen zijn.

Ferdinand l (1835-1848)

Toen Franz I in 1835 stierf, werd hij toch, vooral door toedoen van von Metternich, opgevolgd door zijn zoon Ferdinand I, wat voor aartshertogin Sophie natuurlijk een bittere pil, was.  De feitelijke macht lag in handen van de “Geheime Staatskonferenz”, waarin aartshertog Lodewijk, aartshertog Frans Karl en de ministers Kolowrat en Metternich zitting hadden.

Rechts: Keizer Ferdinand l

Oostenrijk-Hongarije (1848-1916)

Gemaakt: 14-03-04

colofon