10.342

Koninkrijk Holland (1806-1813) 

In Januari 1806 verving de minister van Financiën een groot aantal locale accijnzen en heffingen door andere nationale heffingen. Op 25 februari 1806 werd de wet op het lager onderwijs aanvaard. Volgens deze wet zou het lager onderwijs zo ingericht moeten worden, dat "onder het aanleren van gepaste en nuttige kundigheden, de verstandelijke vermogens der kinderen ontwikkeld worden en zij zelf worden opgeleid tot alle Maatschappelijke en Christelijke deugden". Met deze wet werd een aanzet gegeven tot een centraal beleid betreffende het lager onderwijs.

Op 9 april 1806 stierf erfstadhouder Prins Willem V van Oranje-Nassau  tijdens een bezoek aan zijn dochter Louise in Brunswijk aan een beroerte. Op 22 december van dat jaar stierf ook het zesjarige dochtertje van Willem Frederi.  Wilhelmina.

Op 4 juni 1806 werd Rutger Jan Schimmelpenninck (1761-1825) door een College van Nederlandse aanzienlijken gedwongen zijn ontslag als Raadspensionaris aan te bieden. Een dag later proclameerde keizer Napoléon I zijn broer Lodewijk Napoléon tot (1e) Koning der Nederlanden (1806-1810), officieel op verzoek van Verhuell, de Franse Minister van Buitenlandse zaken.

Onder Lodewijk Napoleon arriveert in Amsterdam 1806

Lodewijk Napoleon verhief al snel enkele families in de adelstand en anderen waren de koning dank verschuldigd, omdat ze een 'lintje' kregen (de eerste lintjesregen in de vaderlandse geschiedenis). Lodewijk  was gehuwd met Hortense de Beauharnais, de geadopteerde dochter van Napoléon I. Zij kregen drie kinderen± Napoléon Charles Bonaparte, Napoléon Louis Bonaparte, en Louis Napoléon Bonaparte die 9 dagen na zijn geboorte overleed. Hortense de Beauharnais had ook nog een onwettig kind, hertog de Morny, van de Graaf van Flahaut. 

Links Hortense de Beauharnais

Het korte koningschap van Lodewijk Napoleon (1806-1810) heeft in Nederland op cultureel gebied diepe sporen nagelaten. Voor het eerst was er sprake van een samenhangend kunst- en cultuurbeleid. De koning richtte in 1808 het Koninklijk Nederlands Instituut van Wetenschappen, de huidige Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, op. Ook de positie van de Koninklijke Bibliotheek werd dankzij Lodewijk Napoleon versterkt. Het 3 guldenmuntstuk werd vervangen door de rijksdaalder.

In november 1806 kondigde Napoleon het "Continentale Stelsel" af, .die een volledige blokkade inhield van Engeland. Dit zou voor Nederland uiterst nadelig zijn, doch koning Lodewijk hield nauwelijks enig toezicht op de naleving en verleende veel vrijstellingen.

Tengevolge van het nieuwe koningsschap van Lodewijk Napoleon volgde in 1807 een nieuwe herindeling, nu in tien departementen: Amstelland, Maasland, Utrecht, Zeeland, Brabant, Gelderland, Overijssel, Drente, Groningen en Friesland. Ook bezette Frankrijk de Duitse gebieden Oost-Friesland en Jeverland, die bij verdrag van 11 november 1807 werden afgestaan aan het Koninkrijk Holland, en als zodanig het elfde departement Oost-Friesland vormen.

In hetzelfde jaar vocht Willem Frederik als luitenant-generaal in Oostenrijkse dienst tegen de Fransen in de Slag bij Wagram (6 juli 1809) De Fransen wonnen de slag en Willem Frederik raakte hierbij gewond aan zijn been.

Op 30 juli 1809 landden de Engelsen in Walcheren met een leger van 40.000 man, duizend vaartuigen, 6000 paarden en 144 kanonnen. Het Hollandse leger dat weerstand moest bieden bestond uit 864 infanteristen, Middelburg, Veere en Zuid-Beveland werden zonder slag of stoot ingenomen. Lodewijk Napoleon, op het moment van de Engelse inval in Aken, spoedde zich haastig terug met 20.000 Franse soldaten. Keizer Napoleon onthief zijn broer echter van het bevel. De Engelsen bleven op Walcheren en Napoleon trok zich niet veel van hen aan. Hij lijfde, vanwege de militaire toestand in Zeeland, Brabant en Limburg bij Frankrijk in. Het Engelse leger werd getroffen door de 'Zeeuwse koorts' en maakte zo'n 4.000 slachtoffers en 11.000 zieken, meer dan een flinke veldslag.

Napoleon Bonaparte I voerde het wetboek van strafrecht in, gebaseerd op de Code Napoléon. Het Metrieke Stelsel werd ingevoerd. Alle maten en gewichten van de verschillende districten werden geüniformeerd.

In maart 1810 deden Franse douaniers hun intrede en werden Zeeland, Brabant en Limburg bij Frankrijk ingelijfd. Onder grote druk tekende Lodewijk Napoléon op 1 juli afstand van de troon en op 9 juli werd per decreet het Koninkrijk Holland bij Frankrijk ingelijfd.
De derde zoon van Lodewijk Napoleon, Napoleon Louis, geboren op 1 juli 1810 stierf op 9 juli 1810. 
In de komende jaren werd door keizer Napoleon de Burgerlijke Stand in werking gesteld. Voorheen werd zo een beetje iedereen bij zijn voornaam genoemd en werd de naam van de vader of moeder als achtervoegsel gebruikt bijvoorbeeld Jan Klaaszoon of Pieter Willemszoon of Michiel Adriaanszoon de Ruyter. Doordat vele dachten dat het maar voor korte duur was maakten zij er een grap van of kozen een protestnaam zoals; Naaktgeboren, Zondergeld, van den Berg enz. Ook verplichtte Keizer Napoleon Bonaparte de Franse taal op school en er werd een censuur opgelegd aan de kranten, Franse douaniers controleerde de Hollandse havens.

Op 9 mei werd in Berlijn Marianne van Oranje Nassau geboren, dochter van Willem Frederik van Oranje-Nassau (de latere koning Willem l) en Frederike Louise Wilhelmine, Prinses van Pruisen (1774-1834).

Na de inlijving bij Frankrijk volgde opnieuw een herindeling, nu in zeven departementen Bouches de la Muese, Zuiderzee, L'Issel Superieur, Bouches de L'Issel, Frise, L'Ems Occidental en L'Ems Oriëntal, tezamen ook wel de Hollandse Departementen genoemd.
Keizer Napoleon Bonaparte maakte een reis door Holland. Hierbij stelde hij de conscriptie in, een soort dienstplicht. In een jaar moesten 9.000 militairen onder de wapenen komen, zij waren de eersten van de komende 28.000. De dienstplicht was afkoopbaar, de mensen uit de hogere klasse namen een 'replacement' (=een vervanger), iemand die minder vermogend was en die de dienstplicht overnam voor een bedrag van zo'n 3.000 tot 10.000 gulden. Men kon zich zelfs laten verzekeren tegen de dienstplicht. In 1812 kwam men in opstand tegen deze dienstplicht.

Tussen 1811 en 1813 liet de keizer in de Kop van Noord-Holland een reeks forten aanleggen verbonden door een liniedijk met bunkers en schuilplaatsen: de stelling van Den Helder.

De Engelsen veroverden Java als laatste kolonie van Holland. Tot 1816 kwam dit eiland onder Brits bestuur.
Napoleon Bonaparte gaf opdracht tot invoering van de burgerlijke stand en het kadaster.

In 1812 werd de tolgrens van de ingelijfde gebiedsdelen met de rest van het Keizerrijk opgeheven. Van de 15.000 Hollandse dienstplichtigen die deelnamen aan de Russische veldtocht van keizer Napoleon keerden slechts enkele terug. Napoleon liet 40.000 paarden vorderen uit Holland en kondigde voor het jaar 1813 de invoering van een nieuwe dienstplicht (conscriptie) aan. Alle mannen tussen de 20 jaar en 60 jaar moesten zich melden voor de samenstelling van een Nationale Garde van 80.000 man. De hogere klassen protesteerde heftig toen de regering in april de oprichting van de Gardes d'Honneur, een erecorps, bekend maakte, hierin was de dienstplicht niet afkoopbaar. De Hollanders kwamen in opstand tegen deze dienstplicht. Door deze onrust in Holland begon Gijsbert Karel van Hogendorp, de staatsman die Prins van Oranje bijstond toen deze vertrok naar Engeland, met de vorming van een Hollandse regering om na het vertrek van de Fransen de macht over te kunnen overnemen.

Rechts: G.K. van Hogendorp

Nederland (1813-1830)

Gemaakt: 06-04-04

colofon