9320

Osmaanse rijk (1703-1807)

Ahmed III werd op 30 december 1673 geboren in Istanboel als de zoon van sultan Mehmed IV. In 1730 volgde hij zijn broer Mustafa II op als sultan. Nadat het Ottomaanse Rijk Hongarije had verloren, maakte het rijk onder Ahmed III een periode van herstel door.

Karel XII van Zweden was na de slag bij Poltawa (1709) gewond geraakt. Het Russische leger had een aanzienlijk deel van de Zweedse troepen vernietigd. Karel XII van Zweden week uit naar Turks grondgebied en wist Ahmed III er toe te zetten Rusland in 1710 de oorlog te verklaren. Deze oorlog is de geschiedenisboeken ingegaan als de Russisch-Turkse Oorlog (1710-1711).

De Ottomanen wisten in 1711 tsaar Peter de Grote en diens legers in te sluiten bij de rivier de Proeth. De tsaar zag zich hierna genoodzaakt tot de ondertekening van het Verdrag van Falkoem aan de Poeth. In dit verdrag werd onder meer bepaald dat de Russen het in 1696 veroverde Azow teruggaven aan de Turken. De definitieve vrede tussen Rusland en het Ottomaanse Rijk werd in 1713 in Adrianopel getekend.

In 1715 veroverde Ahmed III het schiereiland Morea (Peloponnesos) op Venetië. De Oostenrijkers grepen toen echter in. Deze versloegen de Turkse bevelhebber Dâmâd Ali Pasja. De oorlog eindigde in 1718 met de Vrede van Passarowitz. De vrede kwam tot stand onder Engelse en Nederlandse bemiddeling. Het Ottomaanse Rijk moest het noorden van Servië (inclusief Belgrado) en Klein-Walachije afstaan aan de Habsburgers terwijl Venetië Morea en Kreta af moest staan aan de Turken.
In 1724 wist Ahmed III te profiteren van een Afghaanse inval in Perzië. Hij stuurde op dat moment samen met Rusland legers naar het westelijk deel van het Perzische Rijk en wist grote delen daar te veroveren. De Afghaan Ashraf betwistte het gezag van de Turken in de veroverde gebieden echter en bracht hen in 1726 een grote nederlaag toe. Kort hierna herstelde Ahmed III het gezag weer in dit gebied.
Nadir Sjah heroverde de gebieden in 1730 voor Perzië. Het elitekorps van de Janitsaren kwam hierna in Istanboel in opstand waarop sultan Ahmed III werd afgezet. In 1718 ging bij de vrede van Passarowitz de rest van Hongarije aan Oostenrijk verloren.

Mahmud l, de zoon van Mustafa ll, volgde in 1730 zijn oom Ahmed lll op.die door de Janitsaren van de troon was gestoten. In het midden van de 18e eeuw brak er weer een conflict uit met Perzië. Na zijn dood in 1754 werd hij opgevolgd door zijn broer Osman III.

Osman III was de jongere broer van Mahmut I en zoon van Mustafa II en over het algemeen een onbelangrijke prins. Zijn korte regeerperiode staat bekend vanwege een groeiende intolerantie jegens niet-Moslims (Christenen en Joden moesten herkenbare kleren of tekens dragen) en een brand in Istanboel.

Osman III leefde het grootste gedeelte van zijn leven als gevangene in het Topkapi-paleis en daarom had hij bij het worden van sultan een aantal bijzondere gewoontes. Hij haatte in tegenstelling tot andere sultans muziek en stuurde alle muzikanten uit het paleis. Hij kreeg ook een hekel aan het gezelschap van vrouwen. Daarom droeg hij ijzeren schoenen, zodat vrouwen nooit zijn pad zouden kruisen; de vrouwen konden deze schoenen van veraf horen en konden zich zo op tijd uit de voeten maken.

Mustafa III, de zoon van Ahmet lll, volgde in 1757 zijn neef Osman III op. Hij voerde oorlog met de Russen, waardoor zijn vloot vernietigd werd en de Krim van hem afgepakt werd. Hij was één van de eerste niet-Europese vorsten, die Europese officieren aantrok om het leger te moderniseren. Na zijn dood in 1774 werd hij opgevolgd door zijn broer Abdülhamit I.

Abdül-Hamid I volgde in 1774 zijn broer Mustafa III op en zette zijn politiek tegen Rusland voort. De inwendige ontbinding van het rijk met zijn vrijwel onafhankelijke stadhouders maakte hem verdere voortgang. De gevaarlijkste tegenstander van de Turken werd Rusland. De in 1768 uitgebroken vijfde Russisch-Turkse oorlog bracht in 1774 de vrede van Kütsjük Kainardji, waarbij de Krim en Asov voor het Osmaanse Rijk verloren gingen. 

Abdül-Hamid I werd opgevolgd door zijn neef Selim III.

Selim III, de zoon van Mustafa III, volgde zijn oom Abdülhamit I op. Hij was een liefhebber van literatuur en muziek en een volgeling van Jalal ad-Din Rumi, die de orde van de dansende derwishen stichtte. Hij was daarnaast een voortreffelijk boogschutter. Het grote voorbeeld voor Selim III was Lodewijk XVI met wie hij als kroonprins correspondeerde.

Onder zijn regering leed het Osmaanse rijk een aantal ernstige nederlagen tegen Oostenrijk en Rusland. Rusland had terrein gewonnen aan de Zwarte Zeekust, en Selim wilde de Krim terug. Na de beëindiging van de oorlog tegen Rusland werd de Dnjepr de grens tussen beide rijken. In 1793 begon hij met het hervormen van het leger en de marine. Voor het verbeteren van de efficiëntie werden Franse militaire adviseurs aangetrokken. Hij vestigde permanente ambassades in Wenen, Londen, Berlijn en Parijs. Selim III veranderde de Ottomaanse vlag. Selim raakte tegen zijn wil in 1798 door Napoleon Bonaparte's inval in Egypte in het Russisch-Engelse verbond tegen Frankrijk betrokken. Het was de meeste Westerse politici en diplomaten nu wel duidelijk dat de dagen van het Osmaanse Rijk geteld waren en aasden op stukken Osmaans grondgebied of concessies. 

In 1802 sloot hij vrede met Frankrijk (Vrede van Amiens). Er begon een tijdperk van reorganisaties in bestuur, onderwijs en leger. Een muiterij door de Janitsaren, die zich in hun macht bedreigd voelden, mislukte (29 mei 1807). Selim trachtte door toe te geven jaarlijks een aantal Janitsaren toe te laten in het nieuw gevormd regiment zijn troon te redden. Door een fatwa werden de hervormingen teruggedraaid en twee dagen later werd hij van zijn troon vervallen verklaard. Selim trok zich wijselijk terug, (of werd gevangen gehouden in een kooi in zijn paleis). Hij werd opgevolgd door zijn neef Mustafa IV. 

Osmaanse Rijk (1807-1909)

laatst bijgewerkt: 18-05-10

colofon