9282

Rusland (1741-1762)

Tsarina Elisabeth Petrovna (1741-1762)

Elisabeth was de dochter van tsaar Peter de Grote en Catharina l. Peter de Grote probeerde haar uit te huwelijken, o.a. aan Lodewijk XV van Frankrijk, hetgeen mislukte vanwege haar onwettige status (zij was geboren voor haar ouders getrouwd waren) en haar geloof. Na de dood van haar moeder, een analfabete, die zij hielp bij het lezen van staatsstukken, was zij de gunsteling van haar broer Peter II. Na zijn dood in 1730 werd tot haar ergernis niet zij, haar nicht Anna I zijn opvolger. Omdat Elisabeth nog niet was gehuwd, en ettelijke kandidaten had afgewezen, dreigde men haar in een klooster op te sluiten. Dit schrikbeeld gaf Elisabeth de energie om een staatsgreep te organiseren en de zuigeling Ivan VI af te zetten en zich vervolgens zelf op de troon te plaatsen. De senaat werd in zijn rechten hersteld en Ivans moeder Anna Leopoldovna, haar echtgenoot Anton Ulrich van Brunswijk-Wolfenbüttel en Biron werden verbannen. Later werd Ivan VI in 1756 in eenzame gevangenschap als 'onbekende' opgesloten in fort Sjlisselburg.Toen zijn identiteit dreigde bekend te worden, werd hij in 1764 volgens voorafgaande instructies omgebracht.

In 1742 trouwde Elisabeth in het geheim met de kozak Aleksej Razoemovski, een aantrekkelijke zanger in het koor. Elisabeth voerde een verlichte politiek: de doodstraf werd - vooruitlopend op de rest van Europa - afgeschaft. Tijdens haar regering werd de eerste Russische universiteit geopend. In 1757 haalde zij Voltaire naar het hof om een boek te schrijven over haar vader. Elisabeth voerde een anti-Zweedse en anti-Pruisische politiek. In de Zevenjarige Oorlog (1756 - 1763), koos Elisabeth de kant van Oostenrijkse vanwege een verbond met keizerin Maria Theresia van Oostenrijk.

Onder het bewind van Elisabeth was het Russische hof het mooiste in heel Europa. Buitenlanders waren verbaasd over de enorme luxe van de weelderige bals en feesten. De tsarina verhief zich met de gratie van een danseres en droeg de meest prachtige jurken. Ze kondigde decreten af betreffende de stijlen van jurken en decoraties die gedragen moesten worden door hovelingen. Niemand mocht hetzelfde kapsel hebben als de tsarina. Elisabeth was in het bezit van vijftienduizend baljurken en jassen, enkele duizenden paar schoenen en een onbeperkt aantal zijden kousen. Ondanks haar liefde voor het hof, was Elisabeth diep religieus. Ze bezocht kloosters en kerken en bracht uren door in de kerk. Wanneer er aan haar gevraagd werd een verklaring te ondertekenen die te maken had met de kerk zei ze: "Doe wat u wil na mijn dood, ik zal dit niet ondertekenen."

In de laatste jaren voor 1760, begon Elisabeths gezondheid te verslechteren. Ze begon te lijden aan een reeks van duizelige momenten en weigerde de voorgeschreven medicijnen te accepteren. Zij verbood het woord "dood" in haar aanwezigheid. Wetend dat ze stervende was, gebruikte Elisabeth haar laatst overgebleven krachten om te biechten. Ze wilde sterven in het bijzijn van enkele personen, waaronder Peter en Catharina en de graven Aleksej en Cyril Razoemovski. Uiteindelijk stierf de tsarina op 25 december 1761. Ze werd bijgezet in de Sint Petrus en Pauluskathedraal in Sint-Petersburg op 3 februari 1762. Haar dood betekende het einde van de Russische Romanovs. Ook al noemden alle toekomstige tsaren zich Romanov, alleen Peter III was nog een Romanov; de anderen waren afstammelingen van de Duitse Catharina II.

Elisabeth werd opgevolgd door haar neef Peter lll

Tsaar Peter III Fjodorovitsj (1762) 

Peter lll was een zoon van Anna Petrovna (dochter van tsaar Peter I) en hertog Karl Friedrich von Holstein-Gottorp en een kleinzoon van tsaar Peter de Grote. Hij was een bewonderaar en medestander in de Zevenjarige Oorlog van Pruisen. Hij was door zijn kinderloze tante keizerin Elisabeth uitgehuwelijkt aan Catharina van Anhalt-Zerbst (1745) en als troonopvolger aangewezen. Hij werd Pruisisch-militaristisch opgevoed.

Op 5 januari 1762 werd Peter gekroond tot tsaar van Rusland. Direct na zijn troonsbestijging sloot hij vrede met Frederik ll van Pruisen, ontruimde de op Pruisen veroverde gebieden en koos de partij van de door hem geadoreerde Frederik de Grote. In zijn blinde verering van de Pruisische koning besloot hij zelfs de garderegimenten in Pruisische uniformen te steken en Pruisische vormen van exercitie op te leggen. Dit feit wekte onder de adel een grote animositeit. Bovendien voerde hij enkele hervormingen door, zoals de afschaffing van foltering, de nationalisatie van kloosterbezit en een tolerantiewet. Toen hij de Russisch-Orthodoxe Kerk van haar bezittingen beroofde en in protestantse zin wilde ‘hervormen’, werd de ontevredenheid met zijn bewind algemeen. 

Catharina vond haar echtgenoot een liederlijke domoor en ging in haar liefdesleven al spoedig haar eigen weg. Van meet af aan kenmerkte haar liefdeleven zich door ongewoon grote variatie. Vrij laat werd er een zoon geboren: Paul, de latere tsaar Paul I. Er zijn oprechte twijfels of Peter wel Pauls vader was, maar de vader van een jonge officier met wie Catharina een affaire had. Omdat Peter geen enkele moeite nam zich in te zetten voor Pauls opvoeding, liet Elisabeth het kind bij Catharina weghalen en voedde zij het op zoals zij dacht dat het goed was, als een echte troonopvolger en als een achterkleinzoon van haar vader, tsaar Peter I. Catharina beschikte over scherp intellect en vond voldoening in uitgebreide lectuur van de belangrijkste auteurs van haar tijd, en raakte zo geheel thuis in de ideeënwereld van de Verlichting. 

Rusland (1762 - 1801)

gemaakt: 11-05-10

colofon