Republiek der Verenigde Nederlanden (1713-1747)
De tweede helft van de 18e eeuw geeft een verwarrend beeld te zien van oproer, partijtwisten en buitenlandse inmenging. de hoofdlijn is de opkomst en bewustwording van de nieuwe burgerklasse, die tastend zoekt naar ideeën in de snel veranderende tijd. Het is de tijd, waarin de ideeën over democratie en medezeggenschap worden geboren.
Boven: Gezicht in de Langestraat in Alkmaar (1745), tekening met penseel ingekleurd van Cornelis Pronk
In Amsterdam organiseerden de burgers zich in de Doelistenbeweging onder leiding van de porseleinhandelaar Daniël Raap. Ze ontleenden hun naam aan hun plaats van samenkomst in de Kloveniersdoelen, een schietvereniging. Zij ijverden voor democratische hervormingen zoals verkiezingen voor ambtenaren, die een eind moesten maken aan de begunstigingen door regenten. In 1748 werden zij verrast door het belastingpachtersoproer die door het hele gebied van de zeven provinciën sloeg. De troebelen van 1748 waren maar een eerste oefening geweest. de ideeën van de burgerij moesten nog rijpen. Een generatie later vinden we ze terug bij de Patriotten. Daniël Raap raakte in conflict met aanhangers van Oranje en met democraten die radicaler waren dan hijzelf. Bij zijn begrafenis in 1754 ontstonden rellen, zodat zijn lijk 's nachts overhaast werd bijgezet in de Oude Kerk.
