Johan (João) l (1385 - 1433)

Met Johan I (Portugees: Dom João I), kwam het Huis Aviz in Portugal aan de macht. In 1387 trouwde hij met Philippa van Lancaster, de dochter van Jan van Gent en Blanche van Lancaster. De twee werden ouders van verschillende bekende Portugese prinsen. De bekendste onder hen was ongetwijfeld Hendrik de Zeevaarder. Op 7 januari 1430 trouwde zijn dochter Isabella met hertog Filips de Goede van Bourgondië. Later werd Isabella de moeder van Karel de Stoute. Zijn oudste zoon Edward stond zijn vader bij in regeringszaken en in 1412 werd hij zelfs formeel tot adviseur van de koning benoemd.

In 1415 nam een grote Portugese invasie­macht, aangevuld met vele Fransen, Bourgondiërs en Engelsen die eveneens de `ongelovigen' wilden bestrijden, de belangrijke Marokkaanse havenstad Ceuta in. Omdat de verdedigers - om niet opgehelderde redenen - de stad en de citadel verlaten hadden, kon de stad in één dag onder leiding van Dom Henrique o Navegador, worden ingenomen. 

Eduard I werd ook wel De Eloquente of de Koning-Filosoof genoemd vanwege zijn speciale talenten. In 1428 trouwde hij met Eleonora van Trastámara, de jongste dochter van de prins-regent Ferdinand van Trastámara en Eleonora van Alburquerque. Na de dood van zijn vader in 1433 werden Eduard en Eleonora tot koningen van Portugal uitgeroepen. Gedurende zijn korte regeringsperiode riep Eduard I het Portugese Hof, de Cortes, vijf keer bijeen om te overleggen over belangrijke kwesties. De kolonie Ceuta was moeilijk te verdedigen en men beschouwde de verovering van Tanger als noodzakelijk om de Portugese positie in Afrika te verstevigen. In 1437 verleidden zijn broers, Hendrik en Ferdinand, Eduard ertoe een aanval op de stad te doen om een betere basis in Afrika te verkrijgen. Een Portugese strijdmacht van ongeveer 6.000 man kwam op 13 september, na vanuit Ceuta te voet een omweg over Tétouan te hebben moeten maken, voor Tanger aan. Voordat er voldoende krachtige artillerie en voldoende lange bestormingsladders uit Ceuta waren aangevoerd, werden de belegeraars ingesloten door een zeven- of achtvoudige Marokkaanse overmacht. Na dertien dagen onafgebroken de aanvallen van de Moren te hebben weerstaan, moest Dom Henrique de voorwaarde voor een vrije aftocht aanvaarden. Ceuta moest aan de koning van Fez worden teruggegeven. Tot zolang bleef Henriques jongste broer Fernando in Fez als gijzelaar achter. Maar niet alle Portugese eenheden hielden zich aan de wapenstilstand.  Eduard l zou bereid te zijn geweest Ceuta aan de koning van Fez over te dragen, om zijn jongste broer vrij te kopen, maar de kerk en de cortes tekenden verzet aan tegen de overdracht van de inmiddels christelijke stad aan de `ongelovigen' en zo bleef Ceuta Portugees en Fernando gijzelaar. Hij sterft nog niet vrijgekocht in 1443 in Fez. Eduard stierf niet lang na de aanval op Tanger aan de pest. Hij werd opgevolgd door zijn 6 jarige oudste zoon Alfonso V.

Volgens het testament van zijn vader moest hij, totdat hij meerderjarig zou zijn, onder voogdij van zijn moeder koningin Eleonora van Trastámara. Zij was door haar Spaanse afkomst niet erg populair aan het Portugese hof. De Portugese edelen kwamen tegen haar in opstand en de koningin vond slechts steun bij Alfonso, de halfbroer van de voormalige koning. De Portugese hofraad besloot de koningin af te zetten en benoemde Peter, de graaf van Coimbra en halfbroer van Eduard l tot regent. Deze had zijn handen vol aan het in de hand houden van de opstandige edelen. Portugal was welvarend onder zijn bewind, maar dit alleen dankzij de gewelddadige onderdrukking van de rivaliserende edelen. De jonge koning raakte bevriend met de graaf van Barcelos, die in onmin leefde met zijn halfbroer. 

In 1442 benoemde Peter Afonso, de halfbroer van zijn vader Eduard, tot hertog van Bragança, een van de belangrijkste titels binnen het Portugese koningshuis, waardoor deze de machtigste man van Portugal en een van de rijkste mannen van Europa werd. Om zijn positie te verstevigen huwelijkte Peter zijn dochter, Isabel van Coimbra, uit aan de koning.

Op 9 juni 1448 werd koning Alfonso V meerderjarig en moest Peter zijn macht aan de nieuwe koning overdragen. Op 15 september van hetzelfde jaar verklaarde Alfons alle wetten, die gedurende het regentschap van Peter waren afgekondigd ongeldig. Hierdoor ontstond een onstabiele situatie en gedurende 1449 leverde Alfonso strijd tegen Peter. Het leger van de hertog van Coimbra werd in de Slag bij Alfarrobeira verslagen, waarbij Peter sneuvelde.

Alfonso richtte vervolgens zijn aandacht op Noord-Afrika Portugezen in Marokko

De koning steunde de tochten van Hendrik de Zeevaarder, maar na diens dood werd onder Alfonso V verder niets ondernomen om de Atlantische Oceaan te verkennen. Tijdens zijn regering werden Guinea en de archipel Kaapverdië ontdekt.

Onder Johan I van Portugal (1357-1433 ) was een project begonnen om de Portugese wetgeving te moderniseren en beter te organiseren. Dit project werd onder de regering van Alfonso V voortgezet, en resulteerde in de publicatie van de "Ordenações do Senhor Rei Afonso V" in 1446, wat een belangrijke vooruitgang betekende in het Portugese rechtssysteem. Alfonso schijnt een erudiet man te zijn geweest. Hoewel hij zelf geen literair werk heeft nagelaten richtte hij een bibliotheek in en vormde daarmee een voorbeeld voor zijn tijdgenoten en opvolgers. Na de expedities richtte de koning zijn aandacht op Castilië. Hij trouwde in 1475 met Juana la Beltraneja, waarmee hij betrokken raakte in de strijd rondom de Castiliaanse troonopvolging. Juana's moeder was een zuster van Alfonso. Toen Alfonso echter met zijn troepen Spanje binnentrok, werd hij door de troepen van Ferdinand II van Aragón verslagen in de Slag bij Toro. Vervolgens zocht Alfonso steun bij de Franse koning Lodewijk XI, maar deze wilde hem niet bijstaan. Uiteindelijk raakte hij gedesillusioneerd en verviel in een diepe melancholie. Hij deed afstand van de troon ten gunste van zijn zoon João (Johan II) en trok zich terug in een klooster in Sintra waar hij in 1481 stierf.

De eerste opdracht van Johan bestond er in om de macht van de adel terug te dringen en hij schuwde daarbij geen bloedvergieten. Op buitenlands gebied zette hij de kolonisatie verder door. Zo werd in 1482 de vesting Elmina aan de Goudkust opgericht, waardoor toegang werd verkregen tot het goud van Soedan en de inkomsten van Portugal op slag verdubbelden. In 1483 bereikte Diogo Cão de Kongo. In 1484 verwierp Portugal het idee van Christoffel Columbus om India via het westen te bereiken, omdat het als onzinnig werd gezien. Hiermee begon een lange discussie, die eindigde met het Verdrag van Tordesillas in 1494 met Spanje. Het verdrag verdeelde de (nog grotendeels niet ontdekte) wereld gelijk tussen de Spanjaarden en de Portugezen langs een noord-zuid-lijn 1770 km ten westen van Kaapverdië, met al het land ten oosten ervan voor Portugal en al het land ter westen ervan voor Spanje.Een belangrijk wapenfeit was het ronden van Kaap de Goede Hoop door Bartolomeus Diaz in 1487; de rijkdommen van India lagen nu dichtbij. Vasco da Gama zette vervolgens koers naar India. Johan II stierf onder verdachte omstandigheden (vermoeden van vergiftiging) in 1495 en werd opgevolgd door zijn neef Emanuel.

Portugal is altijd op de zee gericht geweest, en de landsgrenzen waren stabiel; de grens met Spanje is sinds de 13e eeuw vrijwel onveranderd gebleven. Het Verdrag van Windsor, een alliantie tussen Engeland en Portugal uit 1386, is nog steeds van kracht. Visvangst en overzeese handel zijn altijd de belangrijkste economische activiteit geweest. Technologische ontwikkelingen in navigatie, en de interesse van Hendrik de Zeevaarders in ontdekkingsreizen maakten Portugals expansie mogelijk en leidden tot grote vooruitgang in geografische kennis.

In de 15e en 16e eeuw overschaduwde Portugal de meeste andere landen in economisch, politiek en cultureel opzicht en had het een uitgebreid rijk over de hele wereld.

Portugal (1495 - 1598)

Laatst bijgewerkt: 28-03-09

colofon