|
Ook zijn er gibbons die erg op elkaar lijken, maar toch tot verschillende soorten behoren. Soms weten de onderzoekers pas om welke soort het gaat, als ze de gibbons horen 'zingen'! Hun lied geeft de doorslag, want dit verschilt wel duidelijk van soort tot soort.
Alle soorten hebben wel een aantal dezelfde kenmerken. Ze missen - net als mensapen, waar ze ook familie van zijn - een staart. Opvallend zijn hun enorm lange armen. Gibbons zijn lenige en acrobatische boomdieren. Zonder hun benen te gebruiken, slingeren ze aan hun armen van tak tot tak. En dat met een razende snelheid! Hun duim is klein en zit vrij ver naar achter. Zo gebruiken gibbons hun handen bij het slingeren als een soort haken. Ze grijpen takken dus niet vast, zoals de andere apensoorten (of zoals wij): met de duim aan de ene kant en vier vingers aan de andere kant.
Bij sommige gibbonsoorten zien de mannetjes er anders uit dan de vrouwtjes. Dit is ook bij de witwanggibbons zo. Volwassen mannetjes hebben een pikzwarte vacht; alleen hun bakkebaarden zijn wit. De volwassen vrouwtjes zijn crèmekleurig met een zwart gezicht en een zwarte 'pet' op hun hoofd.
Gibbons leven in zuidoost Azië. Dat gibbons zo verbazingwekkend goede slingeraars zijn, komt ze goed van pas: ze leven in de boomtoppen van het regenwoud!
De meeste gibbonsoorten eten vooral vruchten, maar ook bloesems en bladeren. Vogeleieren en insecten vinden ze om te smullen. De siamang, de grootste gibbonsoort, voedt zich hoofdzakelijk met bladeren. Zo kunnen in streken waar siamangs leven ook nog andere soorten gibbons voorkomen. Ze hebben toch maar weinig last van elkaar, want de één eet vooral vruchten en de ander bladeren. Geen ruzie om het eten dus!
Over het algemeen zijn apen echte groepsdieren. De gibbons vormen hier echter een uitzondering op. Ze leven in paartjes: een volwassen man met een volwassen vrouw. Samen met hun jongen trekken ze door hun territorium. Je zult nooit meer dan vijf gibbons op een plek tegenkomen. Dat is dan een echt gibbon-gezin van pa, ma en drie kinderen van verschillende leeftijden. Om de 2,5 jaar wordt er één jong geboren. Na ruim zes jaar worden de jonge dieren volwassen. Dan worden ze door moeder of vader uit de familie gezet. Tijd dus om een eigen partner en een eigen plek in het bos te zoeken.
Jonge witwanggibbons worden allemaal met een lichte vacht geboren. Dat is een goede camouflage want ze worden alleen door de moeder gedragen, die ook blond is. Na ongeveer een jaar, als de jongen wat zelfstandiger worden, verandert hun vacht van kleur. Zowel de mannetjes als de vrouwtjes krijgen dan een zwarte vacht. Na een jaar of zes worden de vrouwen weer blond; de mannen blijven donker.
Gibbons staan bekend om het harde geluid dat ze maken. Bij sommige soorten is het een melodieus gezang, prachtig om naar de luisteren. Maar sommige andere soorten maken alleen maar een geweldig kabaal met hun stem, althans zoals wij mensen dat beoordelen. Gibbons zingen niet zomaar. Ze gebruiken hun gezang om een deel van hun territorium (enkele vierkante kilometers groot) af te bakenen. Elke ochtend zingt het gibbon-paartje een duet om de buren te laten weten in welk deel zij die dag zullen doorbrengen. Dit gezang is dus een waarschuwing aan soortgenoten om uit de buurt te blijven. Een ontmoeting tussen twee gezinnen geeft meestal de nodige ruzie.
In zuidoost Azië wordt het regenwoud in hoog tempo gekapt. Waardevolle houtsoorten worden verkocht aan Europa, Amerika of Japan. Ook worden er uitgestrekte plantages aangelegd waar vroeger oerwoud groeide. Gibbons zijn net als de meeste andere regenwouddieren volledig afhankelijk van grote, onaangetaste bosgebieden. Daarvan zijn er steeds minder. Alle gibbonsoorten worden dan ook met uitsterven bedreigd.
Gibbons worden in sommige streken van Azië ook als huisdieren gehouden of in bars, om toeristen te vermaken. Dan zitten deze acrobaten uit het regenwoud aan een korte ketting op de bar in een kroeg. Het is inmiddels in alle landen verboden om gibbons te houden, maar het gebeurt nog steeds. Dieren die door de politie in beslag genomen zijn kunnen meestal niet terug naar het oerwoud. Hiervan is te weinig over en vaak zitten daar al gibbons die nieuwelingen niet zouden dulden. Bovendien is het voor een gibbon die tussen mensen en niet tussen soortgenoten opgroeit, heel moeilijk om een normaal gibbon-leven te gaan leiden.
Voor de meeste gibbonsoorten bestaan er fokprogramma's. Vele dierenparken die gibbons huisvesten werken samen om gibbons te fokken. Ze wisselen kennis uit over voeding, huisvesting, medische zaken en soms ook dieren.
Wist je dat…
…gibbons van alle apen naar verhouding de langste armen hebben?
Siamangs, die een meter lang zijn als ze rechtop staan, hebben een reikwijdte van 1,8 meter! Dat is meer dan bij de meeste volwassen mensen. Als gibbons lopen, doen ze dat niet op handen en voeten. Daar zijn hun armen te lang voor. Gibbons lopen rechtop, met hun armen een beetje omhoog. Anders zouden ze over hun handen struikelen!
…gibbons zich in de boomkruinen veel sneller kunnen voortbewegen dan wij op de grond?
In volle vaart van tak naar tak slingerend kunnen gibbons wel afstanden van 12 meter overbruggen. Dat is heel wat meer dan het wereldrecord verspringen bij mensen (met een kleine negen meter).
...je aan het duet van witwanggibbons ook kunt horen, hoe goed het met het 'huwelijk' van het gibbonstel gaat? Dat beweren tenminste sommige onderzoekers. Hoe leuker en harmonieuzer het gezang, des te beter is de relatie tussen man en vrouw.
|
Mioceen (23, 3 - 5,2 mjg)
