4022

 De Lage Landen in de Vroege Middeleeuwen

Eligius werd geboren in Chaptelat, een dorp nabij Limoges. Zijn vader was pottenbakker. Eligius wilde smid worden, maar werd al snel opgeleid tot goudsmid door de muntmeester van Limoges. Vervolgens zette hij zijn opleiding voort bij Babo, de koninklijke schatkistbewaarder in Neustria. Op zijn aanbeveling gaf koning Clotarius II van Neustria (584-629) Eligius de opdracht voor hem een gouden troon te maken, versierd met edelstenen. Nadat het werk klaar was gaf Eligius het resterende goud terug aan zijn opdrachtgever. Deze eerlijkheid bezorgde hem de titel van muntmeester van Marseille en een plaats in de hofhouding.

Na de dood van Clotarius benoemde zijn zoon, koning Dagobert I, hem tot belangrijkste adviseur. De faam van Eligius verspreidde zich snel en ambassadeurs betoonde hem eer alvorens de koning met een bezoek te vereren. Toen Eligius kans zag om de Bretonse koning Judicail over te halen zich te onderwerpen aan het Frankische gezag, steeg zijn invloed verder. Eligius gebruikte zijn bekendheid door geld in te zamelen voor de armen en Romeinse, Gallische, Bretonse, Saksische en Moorse slaven vrij te kopen die dagelijks in Marseille werden aangevoerd. Ook stuurde hij dienaren uit om de lichamen van de terechtgestelde misdadigers een fatsoenlijke begrafenis te bezorgen. Ook werd hij, samen met zijn vriend Dado (ook bekend als Audoenus of St. Ouen), aan het hof gezien als iemand met een respectvolle levenswijze, omdat hij leefde overeenkomstig de regels van het Ierse kloosterleven, in Gallië bekend gemaakt door St. Columbanus. 

Na de dood van koning Dagobert in 639 verlieten Eligius en Dado het hof en werden zij tot priester gewijd. Na het overlijden van Acarius, de bisschop van Noyon-Tournai, op 13 mei 640 volgde Eligius hem op met de uitdrukkelijke steun van de geestelijkheid en het volk. De inwoners van zijn bisdom waren voornamelijk ongelovigen. Hij richtte zich op de bekering van de Vlamingen, de inwoners van Antwerpen, de Friezen en van de barbaarse stammen langs de kust. In 654 stemde hij in met de toewijzing van de beroemde immuniteit aan de abdij van St. Denis in Parijs, waardoor deze een eigen rechtspraak kreeg. 

In zijn eigen bisschoppelijke stad Noyon bouwde en begiftigde hij een nonnenklooster. Toen het lichaam van de heilige St. Quentin gevonden was, stichtte bisschop Eligius een kerk met bijbehorend klooster tot zijn nagedachtenis. Uit deze periode zijn nog een preek bekend waarin Eligius de heidense gewoonten van zijn tijd bestrijdt, een preek over het laatste oordeel en een brief uit 645 waarin hij om geld vraagt voor bisschop Desiderius van Cahors. Van veertien andere preken die aan hem zijn toegeschreven, is de herkomst onduidelijk.

Eligius wordt vooral vereerd in Vlaanderen, de provincie Antwerpen, in Doornik en in de omgeving van Gent, Brugge en Dowaai (Fr. Douai). Gedurende de Middeleeuwen werden zijn relikwieën bijzonder vereerd en zijn deze vaak naar andere plaatsen overgebracht (881, 1066, 1137, 1255 en 1306). Zo bevindt zich thans nog een relikwie in de Sint Elooien-kapel te Meise (België). Ook de Sint Martinuskerk in Rijmenam en het St. Eloyen Gasthuis in Utrecht bezitten een relikwie.

In de kerkelijke kunst wordt Eligius vaak uitgebeeld in een bisschopsgewaad met een kromstaf in de rechterhand en een miniatuur kerk van geciseleerd goud op de open palm van zijn linkerhand. Ook is hij wel afgebeeld met een (gekroonde) smidshamer, aambeeld of tang in plaats van de kromstaf.

Veel hagiografieën 9levensgeschiedenissen van heiligen) zijn in de loop der eeuwen overgeschreven of naverteld en niet altijd zijn daarbij oorspronkelijke bronnen geraadpleegd (zo die al voorhanden zijn). Vaak zijn er details aan toegevoegd en het is moeilijk te achterhalen welke feiten daadwerkelijk correct zijn. 

Gemaakt: 10-10-07

colofon