Ivan Asen I (1189 - 1196)

Ivan Asen stamde uit een bojarengeslacht van grondbezitters uit Târnovo genaamd Belgoen. Hij verscheen samen met zijn broer Theodoor in 1185 voor de Byzantijnse keizer Isaäk II Angelos met het verzoek voor een pronoia (leengbebied). Na Isaäks weigering beraamden zij een opstand van Bulgaren en Vlachen (Walachen of Balkanroemenen), die ze wisten te verenigen in de gezamenlijke verering van de heilige Demetrius. Van deze twee volkeren kregen de Bulgaren de overhand, hoewel Ivan en Theodoor Peter zelf mogelijk etnisch Vlachisch waren. Isaäk moest na enkele jaren oorlog, waarin de broers eerst vergeefs Thracië waren binnengevallen, in 1188 het Tweede Bulgaarse Rijk erkennen. Het omvatte Moesië en de Dobroedzja en werd geregeerd vanuit  de hoofdstad Târnovo. Ter verzekering van de wapenstilstand verbleef een andere broer, Kalojan, als gijzelaar in Constantinopel. Aangezien het Bulgaarse aartsbisdom Ochrid onder Byzantijns gezag viel, zetten de gebroeders Asen een nieuwe kerkelijke organisatie op door de prelaat van Târnovo tot aartsbisschop te verheffen. De nieuwe aartsbisschop kroonde Ivan Asen tot tsaar (keizer) terwijl Theodoor Peter als ongekroonde mindere in de oude hoofdstad Preslav resideerde en de oostelijke helft van het rijk regeerde.

In de voortdurende strijd met Isaäk Angelos versloegen de Bulgaren Byzantium in 1190 en bij Arcadiopel opnieuw in 1193, waarbij Centraal-Thracië werd ingenomen. Na een hernieuwde Byzantijnse nederlaag in 1196 werd Ivan Asen vermoord door een van zijn bojaren, Ivanko. 

Links: Veliko Tárnovo (Turnovo) wordt gedomineerd door het tsarenkasteel. Tárnova zou tot 1396 de hoofdstad blijven van het tweede Bulgaarse rijk. Veliko Tárnovo was al in de tijd van de Thraciërs een bloeiende nederzetting. De Romeinen bouwden al een fort op een van de heuvels.

Peter lV (1196 - 1197)

Theodoor Peter, de broer van Ivan Asen l, viel een jaar later hetzelfde lot als zijn broer ten deel, waarna de derde broer Kalojan de troon besteeg.

Kalojan (1197 - 1207) slaagde erin om wat gebieden op de Byzantijnen te heroveren. 

Kalojan stamde net als zijn broers, de eerdere tsaren Ivan Asen I en Peter IV, uit een bojarengeslacht van grondbezitters uit Târnovo. Hij besteeg de troon in 1197, na de moord op zijn broer Theodoor Peter door bojaren. Na de Koemaanse nederlaag tegen de Russen van Galitsj (1201) verloor hij zijn belangrijkste militaire bondgenoot en moest hij een overeenkomst sluiten met de zwakke Byzantijnse keizer Alexios III Angelos. In ruil voor Byzantijnse erkenning van de Bulgaarse onafhankelijkheid stond hij Thracië, het Rodopegebergte en Macedonië af aan de Byzantijnse keizer. Gedurende de Vierde Kruistocht (1202-1204), verkreeg Bulgarije, inmiddels de sterkste Slavische staat, enig grondgebied in Thracië en Macedonië. Eind 1204 aanvaarde hij een unie met de katholieke kerk om erkenning te krijgen voor de titel van tsaar (keizer) en het Bulgaarse patriarchaat Târnovo. Innocentius III erkende hem echter slechts als koning en de aartsbisschop van Târnovo slechts als primaat, niet als patriarch.

Kalojan streed begin 1205 aan Griekse zijde in de strijd tegen de heerschappij van de kruisvaarders en nam de Latijnse keizer Boudewijn I gevangen. Hij verkreeg, afgezien van Adrianopel, vrijwel geheel Thracië en veroverde vervolgens het fort Serres op het kruisvaarderskoninkrijk Thessaloniki. Hij verzwakte het Latijnse Keizerrijk ernstig, maar werd in 1207 vermoord door ontevreden bojaren (adellijke grootgrondbezitters). Hij werd opgevolgd door zijn neef Boril.

De Byzantijnen eisten hun grondgebieden terug maar verloren in 1205 de slag bij Adrianopolis. 

Boril (1207 - 1218)

Na de moord op Kalojan riep zijn neef Boril zichzelf uit tot tsaar (keizer).Veel bojaren (adellijke grootgrondbezitters) weigerden zijn troonsbestijging te erkennen, zodat een decennium van rebellie begon. Uiteindelijk werd hij verdreven door aanhangers van zijn neef Ivan Asen II, de zoon van Kalojans broer tsaar Ivan Asen I. Nadat, naar goed Byzantijns gebruik, zijn ogen waren uitgestoken werd hij opgesloten in een klooster.

Ivan Assen II (1218 - 1241)

Ook tijdens de heerschappij van tsaar Ivan Assen II breidde het Bulgaarse gebied zich uit en floreerden handel en cultuur. Na Ivan was het echter weer snel afgelopen met de voorspoed door onderlinge twisten tussen bojaren en boeren waardoor het tweede Bulgaarse rijk in verval raakte. 

Kaliman l (1241 - 1246)

Op weg van de Dalmatische kust naar het hof van de de in 1241 overleden Grote Khan richtte de Mongoolse generaal Kaidan verwoestingen aan in Bulgarije en zorgde er zo voor dat de jonge Kaliman I van Bulgarije een jaarlijkse schatting aan Batu, de khan van de Gouden Horde, ging betalen.

.....

Ivan Alexander (1331 - 1371)

Bulgarije onder Ivan Alexander (1331 - 1371)

Van 1323 tot 1396 volgde nog een opleving maar de daarop volgende Turkse overheersing zorgde voor donkere tijden. Halverwege de 14e eeuw hadden de Bulgaren al veel te lijden onder aanvallen van de Mongolen en eind 14e eeuw werd geheel Bulgarije door het Ottomaanse rijk veroverd o.a. na de verloren slag bij Nicopolis.

Het Wolga-Bulgaarse rijk in Midden-Rusland heeft in voor- en tegenspoed tot in de late middeleeuwen standgehouden. In tegenstelling tot hun verwanten op de Balkan zijn deze Bulgaren op een vroeg tijdstip tot de Islam overgegaan, waarna zij eeuwenlang het enige Islamitische volk bleven dat in direct contact met de Russen leefde. In 1236 veroverden de Tataren onder leiding van Batu Khan het rijk der Wolga-Bulgaren. De relatie tussen de Tataren en de Wolga-Bulgaren verbeterde in de loop der tijd geleidelijk; ten eerste omdat de Wolga-Bulgaren een zekere mate van autonomie behielden en ten tweede omdat de Tataren begin 14e eeuw de Islam aannamen, de godsdienst van de Wolga-Bulgaren.

In 1371 werden de verbonden Serven en Bulgaren aan de rivier de Maritsa in Bulgarije verslagen. Byzantium en Bulgarije werden vazalstaten van het Ottomaanse rijk. 

Turkse overheersing

Bulgarije werd aanvankelijk bestuurd door een stadhouder maar sinds de 16de eeuw heersten de provinciale bestuurders, de pasja's, oppermachtig en oefenden een wreed en corrupt regime uit. De bevolking had behalve onder de zware onderdrukking door de Turken te lijden onder het machtsmisbruik van de gehelleniseerde hoge geestelijkheid. De ontwikkelingen elders in Europa onder invloed van de Renaissance, gingen volledig aan Bulgarije voorbij en men bleef als het ware in de middeleeuwen steken. Ook de Verlichting in de 18e eeuw en de industriële revolutie gingen aan Bulgarije voorbij. De meeste adel bekeerde zich tot de islam, alleen het gewone volk bleef trouw aan het Grieks- Byzantijnse geloof ondanks vervolging en onderdrukking.

Bulgarije (1800 - 1900)

Gemaakt: 26-04-05; laatst bijgewerkt: 21-12-07

colofon