2603

Godsdienst van de Etrusken

De Etruskische en Romeinse mythologie komen in sommige opzichten veel overeen. De is te verklaren door de vele (handels-)contact tussen deze volkeren. De Etrusken hadden de naam zeer vroom te zijn en de kunst van het voorspellen te beheersen. De Etruskische religie was een belangrijk element in de Etruskische cultuur, hun geloof en goden waren gebaseerd op de villanovacultuur en werd later aangepast aan de Griekse mythologie en denkbeelden. Later namen de Romeinen elementen van de Etrusken over zoals tempels en mythologie. De vele Etruskische bronzen en terracotta beelden beelden vaak elementen uit hun mythologie af. 

Hun trias of drie-eenheid was een belangrijk concept bij de Etrusken, zo had je de goden Tinia, Uni en Menrva die vergelijkbaar waren met Jupiter, Juno en Minerva bij de Romeinen en Zeus, Hera en Athena bij de Grieken. 

Religieuze ceremonies en rituelen namen bij de Etrusken een belangrijke plaats in.  Iedere keer wanneer er een grote beslissing moest worden genomen werd er een priester of ziener bij gehaald die moest kijken naar een mogelijke onheilsteken. De Etrusken hadden een groot respect voor de doden. Zij bouwden voor de doden grote onderaardse grafruimtes, die tot in grote details werden versierd met muurschilderingen en vazen, die vaak werden voorzien van mythologische afbeeldingen. De doden werden zo geplaatst zo dat het net leek of ze aan het eten waren.

Links: Een typische voorstelling van Charun op een Etruskische vaas uit het eind van de 4e eeuw en begin van de 3e eeuw v. Chr. Voor de ogen van de god doodt Ajax een Trojaanse gevangene.

Religie speelde een belangrijke rol in het dagelijkse leven van de Etrusken. Allesoverheersend was de vraag hoe men erachter kon komen wat de goden wilden. Priesters ontwikkelden daartoe een wat later door de Romeinen werd genoemd: Etrusca disciplina, ene Etruskische leer. Bekend zijn de haruspices, de leverkijkers. Dit waren priesters die uit de kenmerken van een lever van een dier de wil van de goden konden opmaken. Hetzelfde gebeurde met bliksemschichten, het rollen van de donder en de vlucht van de vogels.

Rechts: toegangsdeur naar een dodenkamer. Links en rechts taan de demonen Vanth en Charun

Tarquinia, Tomba degli Anina, 3e. eeuw. v. Chr.
Uit de beschilderingen van graven kan men opmaken dat de Etrusken het leven allerminst zwaar opnamen. Al in de Oudheid stonden zij te boek als levensgenieters en losbollen. In een beschrijving van Athenaeus van Naucratis komt deze passage voor: "Over de Etrusken, die in weelde buitensporig waren geworden, stelt Timaeus in zijn eerste boek vast dat de slavenmeisjes mannen aan tafel naakt bedienen. En Theopompus zegt in het 43ste boek van zijn Geschiedenissen dat het onder de Etrusken gebruikelijk is hun vrouwen in gemeenschap te delen."

Het Etruskisch pantheon was groot en zeer uitgebreid er waren velen goden, helden en mythische figuren en omdat elke stad onafhankelijk was en zijn eigen religieuze systemen en structuur heeft kan men een grote lijst met goden samen stellen een paar van de meer bekende zijn. De Etruskische goden lijken veel op de Romeinse en Griekse goden, omdat deze volken vaak handelden en zo in aanraking kwamen met elkaars godsdienst.

  • Aplu, god van de bliksem en donder. Hij is gelijk te stellen met de Griekse (of Romeinse) Apollo. Op verscheidene Etruskische kunstvoorwerpen wordt hij afgebeeld met staf en laurierbladeren. zie afb. recht
  • Maris platteland en vruchtbaarheid
  • Charun demoon van de dood
  • Laran, oorlogs god Hij is de Etruskische equivalent van de Griekse god Ares en de Romeinse god Mars. 
  • Menrva ook gespeld als Menerva, Menarva, Meneruva, Menarea, Mera was de godin van de wijsheid en kunst, oorlog, educatie en handel. Ze is geboren uit het hoofd van Tinia en is een van de Trias of drie-eenheid samen met Tinia en Uni. Zij is de Etruskische tegenhanger van de Romeinse godin Minerva en de Griekse godin Athene. Net als Athene draagt zij een harnas, een helm en een speer.

Rechts: Beeld van de god Aplu. Dit beeld stond oorspronklelijk op het dak van een tempel in Veii en werd naar alle waarschjnlijk gemaakt door Vulca, de enige Etruskische beeldhouwer van wie de naam bekend is. Het beeld is gemaakt ca. 550 - 520 v. Chr.

 
  • Silenus de wilde natuur
  • Thalna. de godin van de geboorte en de bevalling. Zij was de echtgenote van Tinia. Ze wordt op Etruskische kunstvoorwerpen afgebeeld als een jonge vrouw. Ze was samen met Thanr aanwezig toen Menrva werd geboren uit het hoofd van Tinia. Haar Griekse equivalent is Ilithyia; in de Romeinse mythologie wordt zij geassocieerd met Diana en Iuno.
  • Tuchulcha
  • Tinia, de god van de lucht, bliksem en donder. Hij leeft ver in de noordelijke hemelen waar hij heilige grenzen overziet. Hij is gehuwd met Thalna of Uni. Op fresco's wordt hij afgebeeld als zittend op een troon met een gouden staf. Hij is een van de trias of drie-eenheid samen met Uni en Menrva. Hij wordt geassocieerd met Jupiter en Zeus. De vroege Romeinen gebruikten de naam Tinia-Jupiter nog.
  • Turan liefde, gezondheid en vruchtbaarheid z. ook Venus
  • Turms handel en goederen zie ook Mercurius
  • Sethklans (Vulcanus)
  • Uni troongod, godin van de kosmos en beschermster van de stad Perugia. Zij was een van de Trias of drie-eenheid samen met Tinia en Menrva. Zij was ook de moeder van Hercle (Hercules). Ze wordt geassocieerd met de Griekse Hera en de Romeinse Juno.
  • Vanth vrouwelijke demoon van de dood
  • Jankeh godin van de wijsheid

  • Culsans (Janus)

Rechts: Laran, Museo Archeologico Firenze

laatst bijgewerkt: 06-04-03

Colofon