2851

Begin van Alexander's veroveringstocht (334 v. Chr.)

Thracië en Macedonië (336-334); Perzische rijk (400 - 330)

Aan de vooravond van het vertrek

Als alle voorbereidingen getroffen zijn, kan Alexander beginnen aan zijn grote veldtocht. Zijn leger telt ruim dertigduizend man voetvolk en hij heeft de beschikking over meer dan vijftienduizend ruiters. 
Dit leger is zeer sterk, al zijn er tussen de verschillende groepen wel verschillen in kwaliteit. Zo zijn de adellijke garderuiters van erg hoog niveau, net als de garde-infanteristen en de falanx, allemaal Macedoniërs die al heel wat gevechten hebben meegemaakt. Ook waren er twaalfhonderd ervaren Thessalische ruiters en de geharde Helleense huursoldaten. 
De dienstplichtigen uit de Balkan die totaal geen motivatie hadden, waren een stuk minder van kwaliteit, evenals de troepen die Alexander van het Helleens Verbond heeft meegekregen. Hij maakte dan ook zo min mogelijk gebruik van deze troepen. Er gaan niet alleen soldaten mee, er zitten ook burgers tussen. Zo gaan er geschiedschrijvers, geleerden die de onbekende streken gaan onderzoeken, landmeters die de afgelegde afstanden meten, artsen, kooplieden voor de verkoop aan soldaten en dichters en publieke vrouwen voor het vermaak mee die als een lange colonne achter het leger aan trekken. Zij komen vaak pas dagen na het leger aan, omdat ze het hoge tempo niet kunnen volgen. Later trekken ook de gewonden met hun mee.
Het begin van de tocht
 Alexander heeft gelijk bij het begin van zijn tocht al geluk. Bij het oversteken van de Dardanellen hebben de Perzen hun vloot niet gereed en kan Alexanders vloot zonder veel moeite de legers bij Abydas naar de overkant brengen. Deze actie wordt geleid door Parmenion, dan vijfenzestig jaar oud. 
De troepen die al in Klein-Azië waren, voegen zich nu bij de hoofdmacht. Alexander trekt na de overtocht gelijk met een paar man naar Troje en andere plaatsen uit de Ilias om offers te brengen en de goden te aanbidden. De Perzen overleggen inmiddels over hoe ze het beste Alexander kunnen stoppen, nu hij al over de Dardanellen heen is, wat eigenlijk de beste plek was. Na een voorstel van de Griekse generaal  Memnon wordt gekozen om Alexander richting het riviertje de Granicus te leiden en hem daar aan te vallen, omdat ze weten dat ze op open terrein bij voorbaat kansloos zijn. 
Slag bij de Granicus
 De plek is goed gekozen en er staat weinig water dus zullen de soldaten tegen de oeverrand op moeten klimmen, alleen wordt de verkeerde opstelling door de Persen gebruikt. De ruiters worden namelijk vooraan gezet en het voetvolk daarachter, waardoor het moeilijker wordt om de Macedonische soldaten weg te slaan. Alexander zelf kiest voor een snelle aanval en stelt snel zijn troepen op. 
Alexander valt aan en het lukt zijn mannen om op de oever te komen en hij breekt door het frontgedeelte heen. Alexander valt het centrum van Perzen aan, terwijl plotseling Parmenion, die het gezag had over de defensieve vleugel, de oever over trekt en vanaf de buitenkant het centrum aanvalt,  zodat de Perzen in de tang komen. Hierna ontstaat er een massale Perzische vlucht en ook Memnon die met zijn troepen tot dan toe amper aan de strijd heeft deelgenomen trekt zich terug.

Hierop valt Alexander de Griekse troepen aan in de vaste samenstelling en bijna alle Grieken komen om het leven. De overlevenden laat Alexander naar de Macedonische mijnen sturen. Om in een goed blaadje bij de Hellenen te komen stuurt hij driehonderd Perzische wapenuitrustingen naar Athene als geschenk aan Pallas Athene, maar het tegenovergestelde van wat hij wilde gebeurd, omdat hij Hellenen als slaaf in zijn mijnen aan het werk heeft gezet. Na deze slag is de vrees voor Alexander wel een stuk groter geworden. 

De Perzen streden dapper, er werden veel satrapen en edelen gedood. Maar de hardheid, discipline en de tactische sluwheid die eens de dappere Perzische soldaten hadden gekenmerkt, waren nu van toepassing op de vijand, die over de rivier stormde om de verdedigers te verpletteren. Voor het rijk was een van de meest rampzalige gevolgen van de nederlaag het verlies in de slag van een groot deel van de Griekse huurlingen, de beste soldaten waarover het beschikte. 

Na deze slag trekt Alexander naar het zuidwesten, om zo de Griekse kuststeden te bevrijden om via deze steden de Perzische vloot aan te vallen en zo de belangrijkste thuishavens van de Perzen te veroveren. Deze gebieden en steden ontvangen hem meestal met veel gejuich. In deze steden stelt hij Macedonische adel aan in het bestuur, maar laat verder zoveel mogelijk hetzelfde. De steden sluiten bondgenootschappen, waarvan Alexander de leider wordt. De soldaten neemt hij op in zijn leger en hij krijgt geld. Hiermee is hij behoorlijk gelukkig, want dat is wat hij bijna niet heeft, ondanks zijn macht en leger.

Slag bij Gordium (Gordion)
 Als hij alle steden heeft trekt hij richting de stad Gordium, de hoofdstad van het oude rijk Phrygië (volgens de legende is Gordium gesticht door Gordias in de 8e eeuw voor Christus). Ook nu haalt Alexander makkelijke overwinningen.

Links: Gordion

In Gordium bevond zich een strijdwagen met een riem die een juk en dissel elkaar verbond. In deze riem zat een knoop, en het plaatselijk orakel had gezegd dat degene die hem los kreeg wereldheerser zou worden, alleen kon je bij deze knoop het begin en het eind niet zien. Velen hadden het al geprobeerd, maar niemand was het nog gelukt om deze knoop los te maken.  Er zijn verschillende verhalen over hoe Alexander deze knoop los kreeg, hij zou hem hebben doorgehakt, maar een ander verhaal zegt dat hij het juk en de dissel iets uit elkaar duwde en hij de knoop zo los kon krijgen. Waarschijnlijker is dat het gewoon een verzinsel is, ten eerste omdat Alexander het als bijgelovig man nooit over zijn hart zou kunnen halen om een orakel te onteren door de knoop door te hakken in plaats van los te maken, en ten tweede omdat de hele gebeurtenis niet is opgeschreven door Alexanders geschiedschrijvers, die dit vast niet zouden vergeten. Waarschijnlijk is het verhaal door de vijanden van Alexander verzonnen, om hem zo neer te zetten als een orakelschender en als iemand zonder zelfbeheersing. Feit is wel dat wij er wel een gezegde aan over hebben gehouden, namelijk 'de knoop doorhakken'
Intussen heeft de Grieks generaal Memnon alweer nieuwe plannen uitgedacht om Alexander te pakken. In de tussentijd heeft hij alweer een flinke vloot verzameld in de havensteden die nog in Perzische handen waren. Antipater, Alexanders belangrijkst generaal en rechterhand had het ondertussen doorzien en bereide zich voor op een invasie. Maar op het moment dat het echt gevaarlijk werd overleed Memnon en was het probleem opgelost. De vloot blijft wel bestaan en zal Alexanders aanvoerlijnen blijven lastig vallen in opdracht van Darius, de Perzische koning die zich na de dood van Memnon hoofd van het leger heeft gemaakt. 

links: Darius
Verovering van Palestina en Egypte (333-331)

laatst bijgewerkt:: 21-08-02

colofon