363

Allosauridae - Allosaurus

Allosauriërs (= 'andere hagedis' of 'ander reptiel') waren grote Theropoden, vleesetende Dinosauriërs (Saurischia)), die behoorden tot de groep van de Carnosauria.

De Allosaurus leefde in het Laat-Jura en Vroeg-Krijt (156 - 130 miljoen jaar geleden). Allosauriërs waren in bouw gelijk aan de Megalosauriërs de oudste bekende Carnosauriërs, maar waren aanzienlijk groter. Allosaurus zelf had een lengte van twaalf meter een hoogte van bijna vijf meter en woog één á twee ton. Allosauriërs konden een lengte bereiken van ± 10 meter. Met drie flinke klauwen aan hun voorpoten konden groepen van deze vleeseters zelfs grote planteneters als de Apatosauriërs aanvallen. Dit weten we omdat er in Apatosaurusbotten afdrukken van een Allosaurus zijn gevonden.  

De Allosaurus was een van de grootste Theropoden voor aan het van het Krijt de Tyrannosauriërs verschenen. Hij had sterke, lange achterpoten, wat wel nodig was om zijn twee ton zware lijf te kunnen dragen. Hij had een reusachtige schedel, maar was toch erg licht door allemaal vensters in zijn schedel. Zijn gebit had scherpe zaagtanden. Hij had een zware, lange staart die als tegengewicht diende. Zijn klauwen waren sterk en scherp om harde klappen uit te delen. 

Boven: een Allosaurus (op de voorgrond) maakt jacht op een Stegosaurus

De Allosaurus was een grote, gevaarlijke rover die de buurt onveilig maakte. Hij jaagde vooral op grote dinosaurussen: Sauropoden, Stegosaurussen, enz. Zijn tactiek van een prooi vangen was in het kreupelhout schuilen en wachten tot er een slome herbivoor langskwam. Hij besprong hem en greep hem met zijn drietenige klauwen. Ook beet hij met zijn slagtandachtige tanden in zijn nek. Maar hij kon dit moeilijker doen met een grote sauropood. Daarom jaagde hij ook wel in troepen en ze pakten dan de zwakkere dinosaurussen.

Het dier werd in 1877 beschreven door de Amerikaanse paleontoloog Othniel Charles Marsh. Het is nog steeds een zeer bekende dinosauriër. Allosauriërs variëren in grootte van 6-13 m lang. Vroegere paleontologen werden hierdoor op het verkeerde been gezet en benoemden verschillende soorten (zoals "A. atrox"), en voor het grootste bekende skelet zelfs een apart geslacht: "Epanterias" is de grootste goed bekende theropode uit het Jura-tijdvak. Het dier is voor zijn grootte licht gebouwd (maar woog nog steeds tot 5 ton) en was waarschijnlijk erg snel. Biomechanisch bezien moet een topsnelheid van 60 km/u zeker mogelijk geweest zijn. Zoals veel theropoden heeft hij tamelijk korte, drievingerige voorpoten. Een karakteristieke kenmerk is de schedel, die voor en achter elk oog twee benige kammen heeft. Deze schermden in ieder geval de zon af en waren wellicht fel gekleurd, zodat ze bij de communicatie met andere soortgenoten gebruikt konden worden. Misschien drukten ze ook een sekseverschil uit of dienden als ongevaarlijke wapens bij gevechten om de rangorde.

Er zijn meer dan 60 skeletten van dit dier gevonden in de V.S. Daarmee is Allosaurus na Coelophysis de best bekende Theropode. Van resten uit Tanzania wordt ook gedacht dat ze tot deze soort behoren. In China, Afrika en Australië zijn verwante vormen gevonden.

Volgens Paleontoloog Robert Bakker was de Allosaurus een sociaal dier. Er is namelijk een vindplaats bekend waar vele incomplete resten liggen, van verschillende plantenetende dinosauriërs. De tandafdrukken op de botten komen van zowel volwassen als jonge dieren. Het is goed mogelijk dat deze resten stukken waren van prooidieren die door een bv. vrouwelijke Allosaurus naar haar jongen werden gebracht.

Een ander aspect van het sociale leven van Allosaurus was de jacht: er zijn intrigerende aanwijzingen dat de dieren in groepen joegen. Gezien de omvang van Allosaurus lijkt dit op het eerste gezicht wellicht nutteloos, aangezien één individu met gemak vrij grote prooien kon doden. Echter, in het Jura waren er de Sauropoda, en deze gigantische dieren waren veel te groot voor een enkele Allosaurus. Een dozijn Allosauriërs kon een grote Sauropode doden en er dan misschien wel een paar weken van eten. Als hij ook in het gebied van het huidige Tanzania leefde moest Allosaurus ook daar in troepen jagen, want daar leefden de grote sauropoden Brachiosaurus en Barosaurus. In China was er Mamenchisaurus, een prooi voor de verwanten van Allosaurus. De kleine Allosaurus-achtige vorm in Australië ( Dwergallosaurus), die nog steeds slecht bekend is, joeg of in zijn eentje op kleine prooi zoals Leaellynasaura, of in kleine groepjes op Muttaburrasaurus, een groot lid van de Ornithopoda.

Allosaurus - Wikipedia

Rechts:: Een Afrovenator (rechtsonder) achtervolgt hier een jonge Sauropode.

colofon