2735

Vandalen (Vandilii) (ca. 435 - 454): Gaiseric

Vandalen (428 - 435)

Hippo Regius (nu de stad Annaba in het noordoosten van Algerije, dicht bij de grens van Tunesië) was een uitstekende uitgangsbasis voor expedities op zee en alle kapers die vanuit deze haven opereerden betaalden een deel van hun buit aan Gaiseric.  Zijn kapers vielen de kusten aan van Sicilië en plunderden verschillende steden. Sinds Aspar was teruggekeerd naar Constantinopel in 434 leek de verdediging van Carthago zwak. Gaiseric had zijn begerig oog op deze stad laten vallen met zijn vele schepen en galeien die er voor anker lagen en wilde deze stad innemen. Zijn zoon Huneric, die aan het hof in Ravenna als gijzelaar gevangen werd gehouden om de vrede te handhaven, werd spoedig vrijgelaten en keerde terug naar huis. Kort daarna deed Gaiseric op 19 oktober 439 een verrassingsaanval op Carthago. Nadat deze stad was ingenomen verklaarde Gaiseric deze datum als een begin van een nieuwe jaartelling. Carthago werd de nieuwe hoofdstad van het rijk der Vandalen.

In verhouding met de oude bevolking van dit gebied waren de Vandalen slechts weinig in aantal. Om hun heerschappij te verzekeren was het voor de veroveraars dus noodzakelijk hecht aaneengesloten te blijven. Gaiseric verdreef daarom alle Romeinse landeigenaars uit de streek rond Carthago en liet zijn Vandalen hun bezittingen overnemen. De overige inwoners moesten schatting betalen aan de Vandaalse koning. Het rijk der Vandalen was het tweede in de reeks van Germaanse staten op Romeins gebied. 

Het Vandaalse patroon van kolonisering in Noord-Afrika leek in sommige opzichten op dat van de Visigoten in Zuid-Gallië. Ook de Vandalen eigenden zich grote landerijen toe en stichtten een tehuis temidden van de Romeinen. Eveneens lieten zij de administratieve beslommeringen over aan de Romeinse ambtenaren. Ook hier ontstonden gespannen betrekkingen tussen de Ariaanse Vandalen en de christelijke bevolking, wat uitliep op geweld. De Vandalen vervolgden de Romeinse christenen en er vonden martelingen plaats.

De val van Carthago had een golf van onrust veroorzaakt in de westerse en oosterse wereld. Een groot aantal galeien en scheepswerven was bij de inname in handen van de Vandalen gevallen, waardoor hun vloot even groot was als die van het Oost- en West-Romeinse rijk tezamen. Dat het Romeinse rijk zoveel galeien in Carthago had gestationeerd, terwijl de Vandalen zo dicht bij waren, mag als één van de grootste militaire blunders uit de geschiedenis worden gezien. Na bijna 600 jaar - sinds de Punische oorlogen - was Carthodo opnieuw een zeer groot gevaar voor Rome. 

Zuiveringsacties waren nog steeds aan de gang, toen Gaiseric in zijn rusteloosheid een nieuw project ondernam: hij bouwde een snelle vloot en stortte zich in het winstgevende bedrijf van de zeeroverij in de Middellandse Zee.

In het voorjaar van 440, zeilde een enorme vloot, bemand met Vandalen en hun bondgenoten (Alanen, Visigoten, Romeinse barbaren en Moren uit Carthago op weg naar Sicilië, de voornaamste producent van olie en graan aan de Romeinse wereld na het verlies van Noord-Afrika. Alle kuststeden werden geplunderd en Palermo werd belegerd. 
Zwaar beladen met buit keerden de schepen terug naar het hof van Gaiseric. De machtige vloot van het oost-Romeinse rijk beantwoordde deze rooftocht met het sturen van de keizerlijke vloot naar Siciliaanse wateren in 441 en versloegen de Vandalen bij verrassing.  De vloot, die onder het commando stond van de Romeinse Goot Areobindus, moest echter met spoed terugkeren omdat de Hunnen de Balkan waren binnengevallen en de Perzen het rijk in het oosten hadden aangevallen. Zo kreeg Gaiseric opnieuw vrij spel om zijn rooftochten in het westelijke Middellandse Zeegebied voort te zetten. 

Keizer Valentianus lll bood vervolgens een huwelijk voor tussen zijn dochter Eudocia en Huneric, de zoon van Gaiseric. Dat was een grote eer voor de barbarenleider. Mogelijk was dit een idee van Aetius, die zich realiseerde dat het onmogelijk was de Vandalen in een veldslag te verslaan. Maar het zou ook best een idee geweest kunnen zijn geweest van keizer Valentianus zelf.  Door een verbintenis tot stand te brengen met de Vandalen als tegenwicht tegen de aanzienlijke macht van Aetius met zijn Hunnen en Visigoten. Maar wiens idee dit ook was, beide partijen koesterden hoopvolle verwachtingen van dit huwelijk. Het zou in ieder geval de aanleiding zijn voor Gaiserics eerste grote politieke blunder. 

Huneric was alleen al getrouwd met een Visigotische prinses. Gaiseric liet haar ervan beschuldigen hem te willen vergiftigen. Haar neus en oren werden afgesneden en vervolgens werd werd zij teruggestuurd naar haar vader, de Visigotische koning Theoderik l in Tolosa (Toulouse). Deze reageerde woedend en zwoor wraak te namen. 
Maar dat liet Gaiseric koud, want hij voelde zich in Noord-Afrika veilig. 

Vandalen (454 - 457)

laatst bijgewerkt: 11-09-02

colofon