2923

Het rijk van Odoaker (476 - 493)

Westelijke Provincies (467-476)

Odoaker (Odoacer) (476-493)

Odoacer was 42 jaar toen hij heerser werd over over Italië en zou dat 13 jaar blijven (476-489). Volgens de regeling van de hospitalitas (gedwongen gastvrijheid) confisqueerde hij eenderde van de landgoederen voor zijn eigen soldaten.

Odoacer beleed het Arianisme, de leer die de Drie-eenheid van God, de Vader en de Zoon niet accepteerde, maar desondanks respecteerde hij de orthodox-christelijke kerk. De Romeinse wetten en bestuurslichamen liet hij bestaan. Ook werden alleen Romeinen tot ambtenaar, rechter en belastingontvanger benoemd. 

Nadat hij zich had uitgeroepen tot koning van Italië haastte Odoaker zich de opperheerschappij van de Byzantijnse keizer Zeno te erkennen en vroeg hij de keizer hem te erkennen als Patricius Romanorum (de hoogste titel na de keizer) van het Romeinse Rijk. Zeno, die zichzelf beschouwde als erfgenaam van het West Romeinse rijk, wilde aan dit veroek voldoen, maar stond er op dat Odoaker  de in ballingschap levende keizer Lulius Nepos erkende als West-Romeins keizer. Odoaker stemde in met deze voorwaarde en publiceerde zelfs munten met de afbeelding van Nepos erop in Italië. Dit compromis, die het West-Romeinse Rijk op papier nog in leven hield, kon waarschijnlijk nog vele jaren hebben doorstaan, mochten er niet twee dingen gebeurd zijn. Het eerste was het feit dat Nepos in 479 een plan tegen Odoaker beraamde in de hoop de controle over Italië terug te winnen. Het tweede was de persoon Glycerius, ooit nog keizer van Ravenna en in 479 bisschop van Salonae, die zich wilde wreken tegen wat Nepos hem had aangedaan. Wat zeker is dat Odoaker genoeg kreeg van Nepos en dan ook tegen hem optrok. 
Europa ca. 476:

In 477 werd Rome door de Vandalen geplunderd ( Vandalen; 468-477), maar hetzelfde jaar heroverde Odoaker Sicilië op de Vandalen.

Op 25 april 480 werd keizer Lulius Nepos op verraderlijke wijze in het paleis van Diocletianus in Spalata (Split) vermoord door de graven van Viator en Ovida, maar waarschijnlijk was Glycerius ook bij deze aanslag betrokken en hoogstwaarschijnlijk ook Odoaker, maar de overgebleven historische bewijzen zijn zo schraal dat niets kan worden bewezen daaromtrent; we kennen zelfs de sterfdatum van Glycerius niet. 

Onmiddellijk daarna kon Odoaker Dalmatia binnenvallen en in twee jaar tijd (481-482) het laatste West-Romeins leger, onder Ovida verslaan. Dalmatia werd een deel van het koninkrijk van Odoaker. Er wordt vermoed dat Glycerius hieraan achter de schermen heeft meegewerkt, aangezien Odoaker, onmiddellijk na zijn succesvolle veldtocht, hem tot bisschop van Mediolanum (het moderne Milaan) maakte, waarschijnlijk voor bewezen diensten.

In 487 keerde Odoaker als veroveraar terug naar zijn thuisland, het gebied aan de Donau. Daar versloeg hij Feletheus (Feba, Feva, Fava), de koning van de Rugiërs, die een bondgenoot was van Byzantium (488). Feletheus en zijn vrouw Gisa werden als gevangen naar Ravenna gebracht en daarna onthoofd. Het jaar daarop probeerde Frederick, de zoon van Feletheus het rijk van de Rugiërs te herstellen, maar werd verslagen door Odoacers broer Onuif. Hij vluchtte naar Theoderic, de koning van de Ostrogoten in Sistova aan de benedenloop van de Donau (Bulgarije).
In 486 werd Syagarius (Syagrius), de laatste gouverneur van Noord-Gallië, bij Soissons verslagen door Clovis, de koning van de Franken en Ragnachar, de koning van de Salische Franken. Syagrius vluchtte naar de Visigotische koning Alarik II (484 -507). Maar deze zond hem geboeid terug naar Clovis, die Syagrius liet executeren. Hiermee kwam - tien jaar na de afdanking van de laatste keizer van het westen - een einde aan het Romeinse gezag in wat later Frankrijk zou heten en begon een lange periode waarin Germaanse koningen over Gallo-Romeinse onderdanen zouden heersen. 

Keizer Zeno wilde eigenlijk wel af van de Germaanse krijgsheer Odoaker, maar ook van de Ostrogoten, die het gebied tussen de Donau en de Sava bewoonden en onder leiding stond van de fanatieke aanvoerder Theoderik. De Ostrogoten vormden een voortdurende bedreiging voor het aangrenzende Byzantijnsese Rijk. Zeno kon of wilde geen keizerlijke troepen sturen om tegen Odoaker ten strijde te trekken. Op de Rugiërs kon hij niet meer rekenen, daar zij verslagen waren en hun koning en koningin door de benden van Odoaker waren onthoofd. Zeno dacht handig twee vliegen in één klap te kunnen slaan door Theodorik en zijn Ostrogoten naar Italië te sturen, in de wetenschap dat de Ostrogoten tot de laatste man zouden doorvechten. Zeno hield Theoderik het rijke Italië voor als lokaas als hij erin slaagde de Germanen daar te onderwerpen. Als dit plannetje zou slagen was Zeno zowel van Odoacer als van de Ostrogoten zijn verlost.

Theoderik aanvaardde de opdracht  en nadat hij de oostelijke Alpen was overgetrokken en de Gepiden had onderworpen (489), stond hij nog hetzelfde jaar op Italiaanse bodem. Odoaker trok hem tegemoet, maar werd verscheidene malen verslagen. In het moeilijk toegankelijke Ravenna hield hij bijna drie jaar stand. Bijna vier jaar lang (488-492) waren de Germanen en Ostrogoten onafgebroken in gevechten verwikkeld. Odoaker trok de Ostrogoten telkens weer tegemoet, maar werd steeds verslagen.

Tenslotte beging Odoacer een enorme misslag door Theoderik  tijdens een opschorting van de vijandelijkheden in het belegerde Ravenna toe te laten. De twee tegenstanders kwamen overeen om samen Italië te regeren. Daarop stak Theoderik Odoaker neer met zijn eigen hand. Daarna richtten de Ostrogoten een bloedbad aan onder Odoacers manschappen. Hierna namen de Ostrogoten de heerschappij over (493).

Ostrogotische Rijk (493 - 526); Visigotische rijk (484 - 507); Frankische Rijk (481 - 511); Bourgondië

laatst bijgewerkt: 09-08-07

colofon