Frans-Pruisische Oorlog (1870-1871)
18 Januari 1871 In de Spiegelzaal van Versailles wordt Koning Wilhelm van Pruisen uitgeroepen tot Keizer Wilhelm I van het Tweede Duitse (Keizer)Rijk Achter de Keizer de in 1918 naar Doorn gevluchte Wilhelm II De man met de arm omhoog, naast de Keizer, is de Groothertog van Baden die roept "Hoch! Hoch! Hoch!" Bismarck voor het podium heeft net de verklaring voorgelezen, hij draagt een wit uniform. De man helemaal vooraan, zwaaiend met z'n helm, is Stafchef Von Moltke. De voorganger van Von Schlieffen die al ver voor WOI het aanvalsplan bedacht om Frankrijk via Belgie binnen te vallen.
In maart 1871 was er ondertussen in Parijs een radicalere gemeenteraad gekozen. Deze zogenaamde "Parijse Commune" kwam in opstand tegen de landelijke overheid, die tropen zond om de hoofdstad te heroveren. Na zes weken stedelijke guerilla-oorlog werd de opstand neergeslagen en zo'n 20.000 "communards" doodgeschoten of gedeporteerd. In 1871 werd ook de Nationale Vergadering gekozen waarin de monarchistische meerderheid al snel grote onenigheid kreeg. Als gevolg daarvan werd in 1875 de Derde Republiek grondwettelijk ingericht.
In Frankrijk, dat zich weer enigszins herstelde van de verloren oorlog van 1871, maar de revanche-gedachte voor de nederlaag bij Sedan en het verloren gaan van Elzas-Lotharingen leefden sterk. Het leger werd op grootscheepse wijze gereorganiseerd en langs de Franse oostgrens werd tussen Verdun en Toul en tussen Epinal en Belfort een sterke fortengordel aangelegd. In Duitsland werd deze herbewapening met de grote zorg aangezien.
In 1876 kregen de republikeinen de meerderheid in de Vergadering en trad de royalistische president Mac-Mahon af. In de laatste twee decennia van de negentiende eeuw stond het regeren in het teken van een aantal grote politieke schandalen, waaronder het handelen in ridderorden (1887), het Panamaschandaal (1892-1893) en natuurlijk de Dreyfuss-affaire (1894-1906).
In de sterk anti-katholieke binnenlandse politiek werd nog eens de scheiding van kerk en staat uitgeroepen. Sociale wetgeving kwam maar mondjesmaat op gang.
Als tegenwicht tegen de Driebond, de militaire alliantie tussen Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Italië (1882), sloten Frankrijk en Rusland in 1893 een pact dat ook tweebond werd genoemd. Rusland had daarvoor in 1887 de Driekeizersbond al verlaten. Het zeer geheime Frans-Russische militaire verdrag werd in 1893 officieel van kracht en was zodanig agressief gericht tegen Duitsland dat dit verdrag slechts in zeer beperkte kring bekend was.
Onmiddellijk hierna begon Frankrijk grote leningen te verstrekken aan Rusland die gebruikt werden voor de uitbouw van het Russische spoorwegnet. De achterliggende bedoeling was dat de Russische mobilisatietijd meer in overeenstemming zou worden gebracht met die van de Fransen. Het Frans-Russische verdrag bevatte reeds in 1893 door zijn gedetailleerde en agressieve inhoud de kiem voor de Eerste Wereldoorlog. De Europese politieke situatie werd er door dit verdrag niet stabieler op, maar voorlopig bleef de vrede bewaard.
De buitenlandse politiek in deze periode stond in het teken van verschillende verdragen met andere grote Europese mogendheden. Zo werd er met Duitsland samengewerkt in diverse Afrikaanse kwesties en na diverse geschillen met de Engelsen werd ook tot hen toenadering gezocht. Door de brutale houding van de Duitse keizer Wilhelm II tekenden Frankrijk en Rusland een tweevoudig verbond in 1892-1894, de zogenaamde Duple Alliantie.
In Noord-Afrika wisten Frankrijk en Italië hun belangen te handhaven waardoor de internationale positie van Frankrijk nog meer verbeterde. Ook met Engeland werden alle koloniale geschillen opgelost in een Entente Cordiale in 1904. Ook de banden met Rusland werden steeds hechter en leidden uiteindelijk tot een Triple Entente met deze twee landen waardoor de positie ten opzichte van Duitsland sterker werd. Hierdoor werd Frankrijk wel min of meer de Eerste Wereldoorlog ingetrokken door het Servische conflict tussen Rusland en Duitsland.
