4113

Frankische rijk (737 - 768)

  Frankische Rijk (721 - 737)

Karel Martel (737 - 741) hofmeier

Toen in 737 de Merovingische koning Theuderic lV zijn laatste adem uitblies, besloot Karel Martel  geen nieuwe koning aan te wijzen. Niettemin beschouwde hij zichzelf niet als koning, want hij dateert zijn decreten met het jaar x na koning Theuderic lV in plaats van jaar x van zijn bewind. Daarmee kwam er een eind aan het Merovingische Huis. Vanaf nu waren de Karolingers aan de macht.

Karloman l en Pippin (Pépin) (hofmeiers)

In 741 verdeelde Karel Martel zijn rijk onder zijn twee zonen, Karloman l en Pippin. Vlak daarna stierf hij en brak er een opstand uit. 

Links: Slag bij Laon (741) Uit: Grandes Chroniques de France, enluminées par Jean Fouquet, Tours, vers 1455-1460
Paris, BnF, département des Manuscrits, Français 6465, fol. 76 (Septième Livre)

Childeric III (743-751)

Karloman l en Pippijn vonden het verstandig om een Merovingische koning,  Childerik III, aan te stellen over Austrasië, Neustrië en Bourgondië zonder macht. Deze regering kwam in 747 aan een eind, omdat Karloman het klooster inging. Gedurende jaren moest er door beide hofmeiers gestreden worden. Ook de toestanden in de kerk werden in ruime mate gesaneerd, dankzij de hervormingsactie die Bonifatius, in opdracht van de twee hofmeiers, sedert 742 voerde.

Het is niet bekend wiens zoon hij was en wat de relatie van Childeric lll was met de Merovingische familie. De langste tijd van zijn leven had hij gespendeerd als kloosterbroeder.

Childeric lll nam geen deel aan het openbare leven, dat net als in de jaren daarvoor door de hofmeiers werd bestuurd. Toen Carloman zich in 747 terugtrok in een klooster, nam Pepijn zich voor zichzelf tot koning te kronen. Dit deed hij uiteindelijk in 751 nadat paus Zacharias hem meedeelde dat het beter was om hem koning te maken die de macht heeft, dan hem die dit niet heeft.
Links: Bij zijn onttroning door Pippin de Korte werd Childeric lll kaalgeschoren en vn zijn koninklijke waardigheden ontdaan. (Henri Martin, 1876)

Childerik werd vervolgens samen met zijn zoon Theuderic (V) in het klooster van Saint Bertin ondergebracht, hoewel ook beweerd wordt dat hij in Saint-Omer en Theuderic in Saint-Wandrille werd gezet. Hij stierf een paar jaar later.
Paus Zacharias ll zat op dat moment in een lastige situatie. De Longobarden dreigden zich van Italië meester te maken. Ravenna hadden zij al ingenomen (733) en ieder moment kon het de beurt van Rome zijn. De Paus had bescherming nodig. Van keizer Constantijn V van Byzantium kon hij geen hulp verwachten. Die had zijn soldaten nodig om in oosten strijd te voeren tegen de Arabieren. De Franken waren dan wel "barbaren", maar als de paus moest hij kiezen tussen een overheersing van Italië door de Longobarden óf de bescherming van de Franken. Hij koos voor het laatste, aangezien die ver weg woonden. Het is om die reden waarschijnlijk dat Zacharias Pippin morele steun gaf bij de onttroning van Childeric lll.

Pippin (Pepijn) lll (751 - 768)

Na de onttroning van Childeric lll liet Pippin zichzelf door de Frankische edelen verkiezen tot koning Pippin lll (sinds de 11e eeuw bekend als Pippin de Korte). Om aan zijn aangematigd gezag een schijn van legitimiteit te geven, liet hij zich, een ritus uit het Oude Testament weer tot leven roepend, door Bonifatius inwijden. Ook de andere bisschoppen gingen akkoord en daarmee werd deze staatsgreep wettelijk erkend.  Zijn zonen Karel en Karloman werden in 754 door Paus Stefanus lll (768-772) tot koning gezalfd. 

Pippin kon al spoedig de Paus een wederdienst bewijzen. In 756 versloeg hij de Longobardisch koning Aistulf en dwong hem de gebieden rondom Ravenna die hij op Constantinopel had veroverd, aan de paus over te dragen (de Schenking van Pippin). Aldus werd, door de vereniging van deze gebieden met Rome en omgeving, waar de paus effectief meester was, de basis gelegd voor de Kerkelijke Staat. 

Rechts: Pippin lll

Met deze enorme aalmoes meende Pippin vergeving voor al zijn zonden te hebben verkregen. Zo stelde hij de zaak althans voor, toen de keizer de aan de paus geschonken gebieden terugeiste. "Geen schatten ter wereld", zo verzekerde hij, "zouden mij ertoe kunnen brengen de heilige Petrus datgene te ontnemen, wat ik hem eenmaal heb geschonken." Zo had Pippin, "evenals eertijds Mozes en David Gods volk van de overheersing der vijanden bevrijd". De paus zegende hem, zijn huis, zijn gehele land. De Romeinen hadden zich onder de bescherming van de Frankische koningen gesteld en Rome hoorde niet meer tot het Byzantijnse, maar nu tot het Frankische Rijk. Pippin kreeg als dank de titel Patricius van Rome. Daarmee werd hij tevens beschermheer van Rome en mocht hij zich keizer noemen.

De laatste jaren van Pippijns regering werden grotendeels in beslag genomen door de herovering van Septimanië (Languedoc-Roussillon) op de Arabieren (Omayaden) (752-759) en de onderwerping van Aquitanië (760-768). Bij zijn overlijden in 768 verdeelde Pippijn zijn rijk onder zijn twee zoons Karel (later: Karel de Grote) en Karloman. 

Inwijding van Pippin lll op 28 juli 754 in Saint Denis door paus Etienne ll. (Illustatie van Jean Leon Huens (1921- 1982) in: Het Belgische Volk. - Brussel,1955)
Karel kreeg de gebieden langs de westelijke en noordelijke kusten: het westen van Aquitanië, de grootste delen van Neustrië en Austrasië en Thüringen. Hij werd gekroond in Noyon,

Karloman kreeg de zuid-oostelijke regio toebedeeld, bestaande uit het zuidelijk deel van Austrasië (waarin onder andere Thionville), het zuidelijk deel van Neustrië (waarin onder andere Parijs, Soissons, Samoussy en Attigny), Bourgondië, de Provence, Septimanië, de Elzas, Alemannië en zuidelijk Aquitanië. Hij liet zich kronen in Soissons. Er was behoorlijk wat spanning tussen de broers en dat is mogelijk de reden van het overlijden van Karloman. Karloman was gehuwd met Gerberga. Zij hadden twee kinderen: Pepijn en een onbekend kind (mogelijk gaat het hier om de heilige Ida van Herzfeld). Gerberga zou na Karlomans dood met haar twee kinderen naar de Longobarden vluchten waar ze toevlucht zocht bij Desiderius (757 - 774). Na 772 is er niets meer over hen bekend.

Na de dood van kwam Karel alleen aan de macht.

Frankische Rijk (768 - 814)

laatst gewijzigd: 21-11-07

colofon