4522

Het tweede rijk van de Gökturken (681 - 716)

Heersers van het tweede Göktürkse rijk

Kutluk Ilteris Khan

Idat Shad (680 - 691)

Vanaf 681 trad Karakhan Türgesh-Khan Idat Shad, de leider van de Aschina-clan, naar voren. Hij staat in de geschiedenis bekend als „Kutluk Ilteris“. Hij was als huurling in Chinese krijgsdienst geweest en was verantwoordelijk voor de ondergang van het Oost-Turkse rijk in 630. Hij en zijn broer Bökö Chor stichtten nu het tweede Göktürkenrijk, ook wel bekend als de Karluken-heerschappij“ of „rijk van de Ilig-Khane“. In dit rijk speelde inderdaad de Karlukenstam een leidende rol, omdat de overige Turkesch zich snel aan deze stam onderwierp. Dit nieuwe Turkenrijk controleerde na vele krijgshandelingen de Aziatische steppen van de Grote Muur tot aan de buirtenposten van de sinds 705 naar Transoxanië opgedrongen Arabieren. Het centrum van dit rijk was de omgeving van het Changai-gebergte. Itiris moest weliswaar in 681 een zware nederlaag incasseren tegen de Chinezen, maar zijn persoonlijke succes leed daardoor geen afbreuk. Vanaf 682 begon hij de met 16 met elkaar verbonden stammen de Gökturken te verenigen. Een grote bondgenoot vond hij in Tonyukuk, de leider van de verwante Ashite-clan. die hij benoemde tot  „Apatar-Khan“, de hoogste bevelhebber van zijn strijdmacht. Tussen 683 en 687 onderwierp hij de meeste stammen van het oude oostrijk, alleen de Tolu-heerser Hushile Khagan kon met zijn stamgenoten de vlucht nemen naar China.

Links: Standbeeld van een Turkse strijder uit de 8e eeuw uit Bayan-Olgii Aimag

Kutluk

Kapagan (Qapaghan) Khan (691 - 716)

Kapagan khan had een Chinese opvoeding genoten en stond om die reden ook bekend als „Moch’o“ (Mochuo). Tijdens zijn bewind  beleefde het nieuwe Gökturkenrijk nog eenmaal een bloeiperiode.

Kapagan Khan regeerde als regent in naam van zijn zes jarige neef en nam daarom niet de titel Khagan aan. Aan hem onderwierpen zich vrijwillig de Karluken en Oghusen. De zoons van Itiris behaalden een groot aantal grote militaire successen tegen een aantal stammen (Kirgiezen, Turgiš, Toquz Oghuz) en breidden het gebied van de khagan uit tot aan de IJzeren Poort (het kloofdal van de Donau op de grens tussen Roemenië en Servië).

In 699 was het westrijk weer verenigd met het oostrijk, maar ook niet-Turkse stammen werden door de khan onderworpen. 

Kapagan (Qapaghan) Khan regeerde over zijn volkeren met strenge hand. In 711/712 brak er opnieuw een opstand uit onder de Basmilen en delen van de On-Oq. Maar over het algemeen bracht zijn bewind de Gökturken zekere welvaart. In de strijd tegen de Arabieren, die vanaf 705 door midden-Azië raasden, had hij minder succesrijk. Bij Boechara werd zijn broer Kül-Tegin (de tweede zoon van Kutluk Itiris Khan) teruggeslagen na een bloedige strijd. Omstreeks 715 kwam het ook tot een politieke breuk tussen beide Turkenrijken. Onder leiding van de Karachane en de Türgesch maakte het Westrijk zich opnieuw van het Oostrijk los en ging elk rijk politiek een eigen weg. Haar eerste leider was Sulu Khan (717-734), die opnieuw strijd voerde tegen de Arabieren.

In het Oostrijk begonnen de Oghoezen langzaam naar het westen te trekken om neer te strijken in het gebied van de Oeigoeren. Daar vermengden beide aan elkaar verwante Turkenstammen zich. Eén kleine Oeghoezische minderheid heerste over de Mongoolse en Tungusische volkeren. Tijdens een strafexpeditie van de T'ang-keizer werd Kapagan in 716 ten noorden van de Tula door strijders van de Bayirqu-stam vermoord.

colofon

laatst bijgewerkt: 22-02-08