In de 13e eeuw werd de Gotthardpas geopend door de bouw van de Duivelsbrug (Teufelsbrücke) en werd daarmee een belangrijke politieke factor. Zeker de Habsburgers waren zeer geïnteresseerd in de controle hierover.

De woudkantons Uri en Schwyz regelden in de 13e eeuw een vrijheidsbrief, waardoor ze een grote mate van vrijheid kregen.

In 1273 werd Rudolf I van Habsburg keizer van Duitsland. Hij plande voor zijn zoon een hertogdom Zwaben, inclusief de Gotthard, waardoor het gedaan zou zijn met de rechtsvrijheid. Dit leidde in 1291 tot oprichting van het Zwitsers Eedgenootschap. De woudkantons Uri, Schwyz en Unterwalden als oerkantons, zwoeren, volgens de legende op de Rütli-weide, een eeuwig verbond. De Habsburgse voogden werden tegelijkertijd verdreven. 

Rechts: De Teufelsbrücke, Caspar Wolf (1777)

Hier, tussen de hemelhoge Alpen, woonden vredelievende herders en boeren. Albrecht van Oostenrijk (1298 - 1308), de zoon en opvolger van Rudolf l zond landvoogden met gewapende soldaten, die dwangburgen bouwden en de bevolking zulke zware lasten oplegden, dat zij feitelijk lijfeigenen (horigen) werden. De beruchtste landvoogd was wel Gessler, die in Uri een dwangburcht liet bouwen die Zwing Uri zou heten. Onder de zweepslagen van zijn knechten moesten de Zwitsers stenen aandragen voor de vesting van de onderdrukker. Tenslotte werd de tirannie van Gessler zo erg dat de boeren in opstand kwamen. 

De straffe wijze van besturen, alsmede de machtspolitiek van laatstgenoemd geslacht leidde tot een opstand in het Duitse deel van Zwitserland. De gebieden ( 'Waldstätte') Uri, Schwyz (die resp. sinds 1231 en 1240 'rijksvrij' waren) en Unterwalden (het tegenwoordige Ob- en Nidwalden), de zgn. oerkantons, de kern van het Eedgenootschap), sloten op 1 augustus 1291 een 'eeuwig verbond' (vgl. Rütli) tegen de Habsburgers, die sinds 1273 de troon in het rijk bezetten en de Gotthardpas wilden beheersen. Legendarische figuren uit deze periode zijn Wilhelm Tell en de Habsburgse landvoogd Gessler.

Een gelukkige omstandigheid voor de Zwitsers was dat de Habsburgers bij hun streven hun macht in het rijk zoveel mogelijk uit te breiden, bij andere Duitse vorsten tegenstand ondervonden, zodat meestal koningen uit andere Huizen tot keizer werden gekozen. Zo bevestigde de Luxemburgse keizer Hendrik VII de oerkantons in hun privileges en verschafte die ook aan Unterwalden (1309) en ondervonden de Zwitsers bij hun streven naar onafhankelijkheid veel steun van de kant van de Beierse Wittelbachs. In 1292 werden de vrijheidsbrieven niet vernieuwd door Albrecht I, zoon van Rudolf I. 

De bondsbrief van 1291

In 1315 wilde Leopold I van Oostenrijk de macht over Binnen-Zwitserland overnemen. Maar de Zwitsers versloegen zijn ridderleger bijna volledig in de slag bij Morgarten. In hetzelfde jaar hernieuwden de oerkantons hun bond te Brunnen; zij namen daarin nu ook andere Habsburgse of door de Habsburgers bedreigde steden en gebieden op.

In 1332 sloot Luzern zich bij de oerkantons aan. In 1351 sloot ook Zürich zich aan na problemen met de Habsburgers. In 1352 Glarus. In 1353 sloot ook Bern zich aan bij de eeuwige bond. Hiermee ontstonden de 8 oude steden van het Zwitsers Eedgenootschap. Het ging daarbij niet om een statenbond, maar meer om bilaterale verdragen tussen de verschillende partners. Zo ontwikkelde zich de bond van de drie oerkantons - waarvan de naam van Schwyz ten slotte overging op het geheel - tot het Eedgenootschap, de zgn. Achtörtige Eidgenossenschaft. Uit de slagen bij Sempach (1386) en Näfels (1388) bleek dat het voetvolk van de acht kantons zich kon handhaven tegenover het Habsburgse ridderleger. 

De burgers van Zürich zweren trouw aan het eedgenootschap, 1 mei 1351

Zwitserland (1400 - 1500)

Gemaakt: 27-01-08

colofon