2290

Sint Servatius (Servaas) (? - ca. 450)



In de eerste helft van de vijfde eeuw moet een begin zijn gemaakt van de verspreiding van het Christendom in omgeving van Maastricht, waar al sinds het begin van de vierde eeuw een kleine christengemeenschap bestond. In en rond de Sint Servaaskerk in Maastricht zijn enkele grafstenen gevonden die dateren uit het eind van de vierde of uit het begin van de vijfde eeuw. Rond het midden van de vijfde eeuw was het christendom er al zo ingeburgerd dat er zich een bisschop in Maastricht vestigde: Servatius, de "bisschop van Tongeren". 

Zijn overlijdensjaar is niet bekend. Het moet rond 450 zijn geweest. Het waren troebele tijden. Heel West-Europa was gegrepen door de angst voor de Hunnen, dat West-Europa zou binnenvallen. De Hunnen kwamen inderdaad, rond 450, maar bisschop Servatius was kort daarvóór overleden. Servatius werd begraven op het oude Romeinse kerkhof, net buiten de stad, langs de oude Romeinse weg naar Tongeren. Hij was zo geliefd bij de mensen, dat zijn graf spontaan uitgroeide tot een plaats van verering en bedevaarten. Men bouwde een houten kapelletje op zijn graf en later een stenen kerk.

Ruim een eeuw later, tegen het einde van de 6e eeuw, hoorde bisschop Gregorius, in de Gallische stad Tours, de verhalen over de toeloop van gelovigen op het graf van Sint Servatius. Hij nam de verhalen op in de kroniek die hij aan het schrijven was, de Historiën, ook wel genoemd de Geschiedenis der Franken. Ten tijde van de invallen van de Hunnen onder Atilla, zo schreef Gregorius, leefde een bisschop Servatius. Deze reisde naar Rome om daar, door gebed op het graf van Petrus, te proberen de dreiging van een inval af te wenden. Maar er werd hem duidelijk gemaakt door de apostel  Petrus dat de stad Tongeren door de Hunnen verwoest zou worden. Toen Servatius in Tongeren terugkwam, kondigde hij het slechte nieuws aan, nam hij afscheid van de burgers en vertrok hij naar Maastricht, waar hij kort daarna overleed. Hij werd begraven lang de toenmalige Romeinse weg, op een grafveld dat heden het Vrijthof is. Op zijn graf gebeurden veel wonderen. Men bouwde een kerkje van houten geschaafde planken, Maar dat kapelletje stortte herhaaldelijk in, og het aaide om. Pas onder bisschop Monulfus, bijna anderhalve eeuw later, werd een grote kerk gebouwd.

Rechts: fresco van Sint Servaas in de kathedraal St. Paul in Luik (Foto: Bert Woudstra)

Heel lang is dit de enige berichtgeving over Sint Servatius geweest. Heel de latere legende is dan ook gegroeid uit deze korte berichten, die in de loop der eeuwen alsmaar verfraaide werden en opgeblazen werden tot een schitterende legende. 

De dichter Hendrik van Veldeke schreef een heiligenleven over Sint Servaas in zijn moedertaal, het Limburgs.

laatst bijgewerkt: 13-07-08

colofon