2140

Theseus (1287 - na 1235 v. Chr.)

Klik hier voor het frame van de pagina

Bij zijn verblijf bij zijn gastvriend koning Pittheus van Troezen (1286-1287 v. Chr. ?) verwekte Aegeus, koning van Arthene een zoon bij zijn dochter Aethra: Theseus. Aegeus liet zijn zoon bij Aetha achter met de opdracht hem naar Athene te laten komen, zodra hij een rotsblok kon verwijderen, waaronder Aegeus zijn zwaard had gelegd. Dit gebeurde toen Theseus 16 jaar oud was (1271 v. Chr.?). 
Onderweg naar Athene doodde Theseus Periphetes, een berucht rover die passerende reizigers met een knots om het leven bracht, maakte op de Corynthische landengte Sinis onschadelijk: een bandiet die zijn slachtoffers tussen twee naar elkaar toegebogen pijnbomen bond en ze uiteen liet scheuren, doodde bij de grens van Megara de reus Sciron, versloeg in een worstelwedstrijd de rover Cercyon en bedwong tenslotte bij Eleusis Damastes (Procrustus) en bevrijdde de streek van een geweldig kwaad.

In Athene aangekomen (1271 v. Chr.), vond hij zijn vader verstrikt in de netten van Medea, die met vergif Theseus naar het leven stond. Toen Theseus tegen haar zijn zwaard trok, herkende zijn vader hem en Medea werd verjaagd. De geweldige stier die door Heracles van Kreta was gehaald en nadien de omgeving van Marathon onveilig maakte, werd door Theseus getemd. Vervolgens versloeg hij de Pallantiden, neven van zijn vader die Athenes troon bedreigden. Daarna volgde zijn roemrijkste daad: het doden van de Minotaurus op Kreta ( Legende van Theseus en de Minotaurus), daarbij geholpen door koning Minos' dochter Ariadne. Bij zijn terugtocht (1269 v. Chr.) vergat hij de zeilen van de overwinning te voeren, waarop zijn wanhopige vader zich in zee stortte. Daarna volgde Theseus hem op als koning van Athene. Hij verenigde de staatjes van Attica onder Athenes leiding en stelde verscheidene feesten in, o.a. dat der Panathenaeën.

Aan tal van gevaarlijke ondernemingen nam hij deel, o.a. aan de Calydonische jacht (1262 v. Chr.). Hij vergezelde Heracles op diens tocht naar de Amazonen (1259 v. Chr.) en schaakte de Amazone-koningin Antiope of Hippolyte. Hij bracht haar naar Athene en maakte haar tot zijn maîtresse. Bij haar kreeg hij in 1256 v. Chr. een zoon: Hippolytus. 
De Amazonen waren een volk dat louter bestond uit krijgshaftige vrouwen. Hun rijk lag aan de zuidkant van de Zwarte Zee of nog verder oostwaarts in de Kaukasus. Hun hoofdstad zou Themiscyra zijn geweest. Zij duldden geen mannen in hun samenleving, tenzij om de stam in stand te houden. Daartoe leefden zij twee maanden per jaar samen met een buurvolk. Slechts de meisjes werden door de Amazonen opgenomen, de jongens werden teruggestuurd naar hun vaders. 

Na de roof van de Amazone-koningin Antiope (Hippolyte) volgde een stormloop van de krijgshaftige vrouwen op Athene en de Acropolis. Theseus wist het gevaar te keren. Antiope stierf in deze strijd, die zou kunnen hebben plaatsgevonden in het jaar 1250 v. Chr. 

Later huwde hij met Ariadnes zuster Phaedra. Van haar kreeg hij twee kinderen: Demophon en Acamas. 
In 1238 v. Chr. pleegde Phaedra zelfmoord. Zij had haar begerig oog laten vallen op de 18-jarige zoon van Perseus: Hyppolytus. Haar oude voedster had haar in het kwaad gestijfd en haar liefde tot de jonge prins aangewakkerd en ging zelfs zo ver, dat zij hem uit Phaedra's naam aanspoorde om zijn eigen vader van de troon te stoten en het koningschap met haar te delen. De onschuldige Hippolytus was over deze aansporing zo ontsteld, dat hij met zijn stiefmoeder niet langer onder één dak wilde leven. De harde afwijzing door Hyppolytus, de schaamte voor zichzelf, de vrees voor 's konings toorn en de hartstochtelijke haat, waarin de liefde was omgeslagen, dreven Phaedra in de dood. Maar ook daarná wilde zij zich nog wreken op Hippolytus. Theseus vond in haar handen een brief, waarin zij de jongeling beschuldigde har tegen haar echtgenoot opgezet en in de dood gedreven te hebben. Theseus vervloekte zijn zoon en verbande hem uit de stad. Nog voor de avond viel stortte Hyppolytus met zijn wagen in het ravijn. De voedster, bekende later uit wroeging dat de stiefmoeder niet de waarheid had gesproken. 
In 1237 v. Chr. hielp Theseus zijn vriend Pirithous in zijn strijd tegen de Centauren en samen met hem schaakte hij Helena, de 12-jarige dochter van koning Tyndareus van Sparta.

In 1235 v. Chr. verliet Theseus Athene  samen met Pirithous om Persephone te redden uit de onderwereld. Een jaar later trokken de Dioscuren (Kastor en Polydeukes, de zonen van resp. Tyndareus en Zeus) met een leger naar Athene op om hun zuster Helena te bevrijden. Hades liet hen vastslaan aan een rots. Heracles wist weliswaar Theseus te bevrijden, doch inmiddels hadden de Dioscuren hun geschaakte Helena weer teruggehaald en had Menestheus, een afstammeling van Erechtheus, zich de macht over Athene toegeëigend. Ontgoocheld begaf Theseus zich naar het eiland Skyros, waar koning Lycomedes hem gastvrij opnam, doch hem later verraderlijk vermoordde.

De verhalencyclus van Theseus bevat allerlei heroënsagen, ten dele teruggaand op historische feiten, zoals het ontstaan van een Attische staat als politieke eenheid en het afhankelijk zijn van Athene aan een vreemde zeemacht, Kreta.

Gemaakt 01-03-03; laatst bijgewerkt: 01-03-03

colofon