3012

Romeinse Rijk (313 - 337 n. Chr.)

   Oostelijke provincies (305 - 313 n. Chr.); Westelijke provincies (305 - 313 n. Chr.)

Licinius Augustus v.h. Oosten (311 - 324)
Constantinus (Constantijn) de Grote Augustus van het Westen (313 - 324); Augustus van het Romeinse Rijk (324-337)

In 313 kreeg de oude droom van de tetrarchie (viermansbewind) nogmaals gestalte toen Licinius, als opvolger van Galerius het oosten en Constantinus (Constantijn) het westen regeerde, elk met zijn eigen caesar onder zich. In dat jaar vaardigden zij samen het Edict van Milaan uit, dat de Christenen godsdienstvrijheid verzekerde. Het Christendom was daarmee wettelijk erkend als volledig gelijk gerechtigd met de oude Romeinse godsdienst. De toestand van rechteloosheid, waarin de Christenen eeuwenlang hadden geleefd, was nu voorgoed voorbij. 

links: Constantinus; rechts: Licinius

Hoewel Constantijn de kerk begunstigde, ontzag hij de aanhangers van de oude religies (de grote meerderheid van zijn onderdanen) en uit zijn officiële stukken spreekt slechts een vaag monotheïsme. In zijn visie op geloofskwesties was hij trouwens zeer afhankelijk van beïnvloeding door zijn omgeving (vooral van zijn hoftheoloog, de bisschop en kerkhistoricus Eusebius van Caesarea). In plaats van de cultus van de levende keizer (sinds de 3de eeuw verplicht, ook in het westen) kwam nu het christelijk keizerschap bij de gratie Gods. 

Ter herinnering aan Constantijns benoeming werd in Rome een triomfboog, de Boog van Constantijn, opgericht die in 315, bij zijn tienjarig regeringsjubileum, werd ingewijd. 

Licinius verzoende zich met Maximinus Daia en verbond zich met Constantijn en huwde in 313 met diens halfzuster Constantia. Maar zijn wantrouwen tegenover Maximinus Daia bracht hem opnieuw met hem in oorlog. Maximinus Daia werd overwonnen (313). De verhouding tussen Constantijn en Licinius was echter niet al te hartelijk. Voortdurend waren er wrijvingen tussen hen. Tenslotte bond Licinius de strijd aan met Constantinus. In 314 werd Licinius gedwongen de Balkan aan zijn tegenstander af te staan en regeerde vanaf dan alleen over het oosten en Egypte. 

In 323 brak, mede door Licinius' hervatting van de Christenvervolgingen, opnieuw een oorlog uit tussen beiden. De strijd eindigde in 324 met een beslissende overwinning voor Constantijn bij Chrysopolis, niet ver van Byzantium. Op verzoek van zijn echtgenote Constantina (tevens de zuster van Constantijn), spaarde Constantijn zijn leven - althans tijdelijk. Hij werd verbannen naar Thessalonica, maar kort daarop werd hij aangeklaagd wegens hoogverraad en ter dood gebracht. Het oosten en westen waren nu door Constantinus tot één rijk verenigd. Tot zijn dood in 337 zou hij hierover als enige augustus heersen.

Constantijn slaagde erin de Goten op de Balkan te verslaan en sloot vervolgens met hen een verdrag. Zij mochten als "bondgenoten" van de Romeinen Dacia te behouden en kregen een jaarlijks bedrag voor hun onderhoud, op voorwaarde dat zij de rijksgrenzen zouden verdedigen en met een bepaald aantal soldaten aan de veldtochten van de keizer deelnamen. De toestand van rust aan de Donau-grens duurde meer dan dertig jaar. 

Constantijn verplaatste zijn regeringszetel

In 335 stelde Constantijn zijn buitenechtelijke zoon Claudius Constantinus ll aan als caesar van Gallia, Britannia en Spanje. Zijn oudste (wettige) zoon Constantius werd caesar van Egypte en Romeins Azië. Zijn jongste zoon Constans werd caesar van Italië, Africa en Illyrië. Zijn twee neven (w.o. Dalmatius) bestuurden als caesaren het resterende delen van het rijk. 

Op weg voor een veldtocht tegen de Parthen stierf Constantijn de Grote (337). Daarna beleefde het rijk een verre van rustige tijd. 

Romeinse Rijk (337 - 353)

laatst bijgewerkt: 09-08-02

colofon