10.515

De Jordaan

  Amsterdam in de 17e eeuw; Amsterdam in de 18e eeuw;
De Jordaan, aan de westkant van de stad, was een langgerekte wijk, van noord naar zuid bijna twee kilometer lang. Zij werd doorsneden door smalle grachten. Midden in deze wijk lag de Westerkerk met de Westertoren. 

Er woonden duizenden mensen op goedkope huurkamertjes, in kelderwoningen, pakhuizen of in goedkope slechtgebouwde huisjes in smalle stegen. Vaak leefden zij van de liefdadigheid. 
Aan het eind van de 19e eeuw woonde 1 op de 7 Amsterdammers in deze wijk. 

In het begin van de 20e eeuw trokken echter veel gezinnen weg om te gaan wonen in de nieuwe woonwijken. Huizen die totaal uitgewoond waren, werden gesloopt. Op de leeggekomen plekken kwamen werkplaatsen van kleine bedrijfjes.

Een volkswijk bestaande uit kleine, bouwvallige huisjes, elk kamertje volgestuwd met gezinnen en hun grote schare kinderen. Ook kunstenaars komen binnen door de goedkope behuizing: Rembrandt's atelier was aan de Bloemgracht en hijzelf heeft op de Rozengracht gewoond. Joost van den Vondel en Breitner hebben in de Jordaan gewoond.

Voor de herkomst van het woord Jordaan zijn meerdere verklaringen welke allemaal mogelijk kunnen zijn:
Van het Franse Jardin vanwege de straten met plantennamen.
Van het Franse Jardin vanwege de vroegere markttuinen.
Van Jordanne, een riviertje ergens in Frankrijk waar een groep immigranten vandaan kwam.
Naar Jourdain, een van de zich vestigende families.
Naar een huis in de Lindengracht genaamd De Jordaan.
Naar de Prinsengracht die vroeger Jordane zou heten.
Een verbastering van jurisdictie, wat de benaming is van de strategische strook buiten de vestingwal.


In de overbevolkte en armoedige wijk worden in de 19e eeuw de woonomstandigheden nog slechter en rond 1900 is vrijwel het hele gebied een sloppenwijk zonder stromend water en met open riolen. Begin 70-er jaren wil de gemeente de hele Jordaan platgooien en een hele nieuwe wijk aanleggen. Mede dankzij protesten van bewoners wordt het plan om deze zo typerende volksbouw te vernietigen van tafel geveegd.

laatst bijgewerkt: 15-02-04

colofon