4381 Italië (1806 - 1900)
Italië Italië (1600 - 1806)
Nadat Frankrijk was verslagen in de oorlogen tegen de Russen en Engelsen verloren de Fransen ook de macht over Italië. Het land bleef arm en verwoest achter, De ineenstorting van het Italiaanse ancien régime en de staatkundige Napoleontische hervormingen, veroorzaakte het ontstaan van een burgerlijk en nationaal bewustzijn onder de bevolking. Er was een verlangen naar een ongedeeld Italië ontstaan. De naam Risorgimento (= 'wederopstanding')  voor de beweging die streefde naar een Italiaanse staatkundige eenheid verwijst naar de grootsheid van Italië in de Oudheid en Renaissance. Zowel monarchisten als republikeinen schaarden zich achter het streven naar de Italiaanse eenheidsstaat.
De gedachte dat de Romeinse Republiek weer in oude luister hersteld zou kunnen (Risorgimento) bestond als langer, maar had tijdens de Franse Revolutie en de overheersing door Napoleon opnieuw levensvatbaarheid gekregen. Onder Napoleon werden nationalistische bewegingen niet toegelaten en hun aanhangers werden vervolgd. Vandaar dat men zijn toevlucht zocht tot geheime genootschappen. De zogenaamde Carbonari (lett.: houtskoolbranders) en de Veri Italiani waren dergelijke geheime genootschappen. De Carbonari organiseerden zich op een wijze die was geleend van de Vrijmetselaars. Dit bleek uit rituelen en symboliek. Bepaalde wijze van groeten, wachtwoorden, revolutionaire pseudoniemen moesten de leden vrijwaren van politie-ingrijpen. De Carbonari probeerden in 1820 en 1821 in Napels en Piemont een revolutie uit te lokken. In 1831 trachtten zij op grote schaal ongeregeldheden voort te brengen. Maar door gebrek aan duidelijke leiding en een te geïsoleerd optreden kon ook deze opstand de kop worden ingedrukt. In zowel de revolutiepoging van 1821 als van 1831 speelde gebeurtenissen elders een belangrijke rol in het ontstaan (resp. Spanje en Frankrijk), terwijl beide keren Oostenrijk met geweld een einde helpt maken aan de poging. Beide revoluties mislukken niet alleen door optreden van buitenaf, maar ook door gebrek aan eensgezindheid in het revolutionaire kamp. De Carbonari hadden afgedaan, het werd tijd voor een nieuw, politiek program voor het nationalisme.
Garibaldi was officier van de Piëmontese marine. In 1833 sloot hij zich aan bij "Giovine Italia" (Jong Italië). Een jaar later organiseerde deze groep onder leiding van Giuseppe Mazzini een opstand in Genua. Garibaldi deserteerde om hierbij te kunnen zijn, de opstand mislukte en hij werd ter dood veroordeeld. Garibaldi vluchtte naar Zuid-Amerika waar hij onder meer actief was als kaperskapitein in Brazilië en als generaal in het Uruguayaanse leger.
Na de revolutie van 1848 keerde hij naar zijn geboortegrond terug, om de strijd tegen Oostenrijk te leiden. 
Hij was de guerrillaoorlog die hij bij het Lago Maggiore moest voeren amper begonnen of Piëmont staakte de strijd. Garibaldi negeerde het bestand en zette op eigen houtje de oorlog verder. Zijn legertje werd verdreven en hij sloeg weer op de vlucht. Voor de tweede maal was hij persona non grata in Piëmont.
In 1849 raakte Garibaldi betrokken bij de opstand in Rome. Men had de paus verjaagd en de Romeinse Republiek (1849) uitgeroepen. Franse troepen onder leiding van Louis Napoleon, de latere keizer Napoleon III, zorgden er echter voor dat de republikeinen zich snel gewonnen moesten geven en de paus zijn plek weer kon innemen. Garibaldi werd in ballingschap naar de Verenigde Staten gestuurd, waarna hij zich van 1852 tot 1860 op het eiland Caprera bij Sardinië schuil hield.

Om de eenmaking te realiseren rekende Garibaldi op de hulp van koning Napoleon lll. Cavour, de minister-president van Piemont-Sicilië versloeg samen de de Fransen de Oostenrijkers in 1859 bij Magenta en bij Solferino (24 juni 1859).
In de slag bij Solferina bleven na afloop 40.000 soldaten gewond achter op het slagveld; niemand bekommerde zich verder om hen. Ze kregen geen medische verzorging en er was geen water of voedsel. Voor Henri Dunant, een Zwitserse bankier die toevallig ter plaatse was ging aan de slag om de gewonden te helpen. Omdat dit werk in zijn eentje onbegonnen werk was, riep hij de hulp in van Italiaanse vrouwen uit de naburige dorpen. Er werden hulpposten ingericht waar de gewonden van beide partijen werden verzorgd. Terug in Genève kon Henri Dunant Solferina niet vergeten. Hij schreef er een boek over ("Een herinnering aan Solferino", wat de aanleiding zou zijn tot de oprichting van het Rode Kruis en de Conventies van Genève.
Lombardia sloot zich aan en later volgden Parma, Modena en Toscana. Met zijn duizend "Roodhemden" (I Mille) veroverde Garibaldi Sicilië en een jaar later stak hij over naar Calabrië en bracht met de verovering van Napels het Koninkrijk der Beide Siciliën ten val. Op de Pauselijke Staten en Venetië na was nu heel Italië één.  Garibaldi droeg de macht over aan Victor Emanuel ll van Sardinië, die daarmee de eerste koning van Italië werd.

Vittorio Emanuele ll (1861 - 1878)

Deze organiseerde het leger, reguleerde de financiën en bevorderde de handel. In tegenstelling tot de tirannieke koning Frans II van de Zuid-Italiaanse Beide Siciliën werd hij door zijn manier van regeren op het gehele Italiaanse schiereiland populair. In 1855/1856 stond Sardinië-Piëmont in de Krimoorlog aan de kant van Groot-Brittannië en Frankrijk. Datzelfde jaar arrangeerde hij om Frankrijk voor de Italiaanse zaak te winnen een huwelijk tussen zijn dochter Clothilde en Napoleon Jozef Karel Paul Bonaparte, een neef van Napoleon III.

Hij streefde een verenigd Italië na, maar Oostenrijk - dat in Noord-Italië een leidende rol speelde - werkte dit tegen. Na een provocatie door Sardinië vielen de Oostenrijkers Piëmont binnen, maar Sardinië versloeg hen met Franse hulp en veroverde Lombardije. Vanwege Victor Emanuels voorkeur voor een verenigd Italië accepteerden de Midden-Italiaanse staten hem als koning. De oorspronkelijk sterke republikeinse beweging binnen de voorstanders van de eenwording zwakte na de revoluties van 1848/1849 af en zo kon het constitutioneel-monarchistische principe zich in Italië doorzetten.

Nadat Garibaldi in 1860/1861 het Koninkrijk der Beide Siciliën had veroverd (de plaatselijke bevolking beschouwde het als een bevrijding) sprak de bevolking zich ook daar in een referendum uit vóór deelneming aan een verenigd Italië. Victor Emanuel marcheerde in 1860 de Kerkelijke Staat binnen en werd hiervoor geëxcommuniceerd door paus Pius IX. Hij ontmoette de uit het zuiden oprukkende Garibaldi en de Italiaanse eenwording was een feit.

In 1861 werd het koninkrijk Italia uitgeroepen met Firenze als hoofdstad. Als tegenprestatie voor de Franse steun stond hij Savoye en Nice af aan Frankrijk. Venetië kreeg hij er in 1866 bij door ingrijpen van Pruisische kant in de Pruisisch-Oostenrijkse Oorlog. Nadat de Fransen zich wegens het uitbreken van de deze hadden teruggetrokken uit de Kerkelijke Staat veroverde Victor Emanuel deze in 1870 en dwong de paus afstand te doen als wereldlijk heerser over de Pauselijke gebieden. Rome werd de nieuwe hoofdstad. 

Vittorio Emanuele ll stierf in 1878 en werd opgevolgd door zijn zoon Umberto I. 

Umberto l (1878 - 1900)

Umberto's opleiding was toevertrouwd aan de meest wijze mannen van zijn tijd, onder wie Massimo Taparelli markies d'Azeglio en Pasquale Stanislao Mancini. In 1858 had hij dienst genomen in het leger als kapitein en had hij deelgenomen aan de Slag bij Solferino in 1859. In leidde hij een divisie in de Slag bij Custozza. Toen hij door de Oostenrijkse cavalerie bij Villafranca werd aangevallen, liet hij zijn troepen vierkanten vormen en dreef hij de aanvallers naar Sommacampagna. Zelf bevond hij zich bij de troepen die het meest werden aangevallen. Samen met Nino Bixio dekte hij het zich terugtrekkende Italiaanse leger en ontving een gouden medaille voor zijn grote moed. Umberto was getrouwd met zijn nicht Margaretha van Savoye. 

Tijdens de rondreis door zijn koninkrijk, werd hij in Napels aangevallen door de anarchist Giovanni Passanante. Umberto wendde de aanval af met zijn sabel, maar Cairoli werd ernstig gewond toen hij hem wilde verdedigen. Passanante werd ter dood veroordeeld, maar de koning verzachtte de straf tot levenslange dwangarbeid. Koningin Margaretha's gezondheid zou enige jaren onder het incident leiden. In 1882 speelde hij een prominente rol in de nationale rouw om de op 2 juni gestorven Giuseppe Garibaldi en hij bezocht verschillende malen diens graf te Caprera. Toen in de herfst van dat jaar Verona en Venetië te lijden hadden onder overstromingen haastte de koning zich erheen, leidde reddingsoperaties en doneerde grote sommen geld voor de gedupeerden. Toen een aardbeving op 28 juli 1883 Ischia teisterde deed Umberto hetzelfde en redde persoonlijk slachtoffers uit de puinhopen. In 1884 bezocht hij het door een cholera-epidemie getroffen Busca en Napels, gaf advies en geld en pepte het moreel van de bevolking op. Umberto's heerschappij was rustig vergeleken met die van zijn vader Victor Emanuel II en grootvader Karel Albert van Sardinië. Hij respecteerde de grondwet en volgde het parlement zo veel mogelijk in zijn keuze van premiers. Hij werkte mee aan de totstandkoming van de Driebond van 1882 en bezocht hiervoor verschillende malen Wenen en Berlijn. Het Verenigd Koninkrijk kon op Umberto's goedgezindheid rekenen. Hij was van mening dat de Driebond niet compleet was zonder een Engels-Italiaanse samenwerking op zee. Umberto bezette in 1885 Massawa (in het huidige Eritrea) en zou een groot koloniaal rijk in Noordoost-Afrika willen stichten. Zijn populariteit verminderde nadat het Italiaanse leger op 1 maart 1896 vernietigend werd verslagen in de Slag bij Adowa. Umberto I werd op 29 juli 1900 vermoord door de anarchist Gaetano Bresci. Hij werd begraven in het Pantheon naast zijn vader en werd opgevolgd door zijn zoon Victor Emanuel III.

Italië (1900 -)

Gemaakt: 14-07-06