|
9156 |
Derde Coalitieoorlog (1803 - 1805) |
|
|
Ondanks het feit dat er nu vrede heerste in Europa, was er in de diplomatieke kringen nog veel onrust. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat Oostenrijk, Rusland en Engeland, wat meer naar elkaar toegroeiden; de Derde Coalitie tegen Frankrijk was geboren. In 1803, op een receptie waar ook het corps diplomatique aanwezig was, viel Napoleon uit tegen de Engelse afgezant Whitmore. Engeland verklaarde officieel dat ze geen betekenis aan deze gebeurtenis hechtten, maar bij de daarop volgende discussies tussen Engeland en Frankrijk bleek dat het incident toch niet vergeten en vergeven was. Frankrijk had zich sinds het verdrag van Amiens (1802) te ver uitgebreid, zodanig dat Engeland zich er niet meer in kon berusten. Het eiste onder andere de terugtrekking van het Franse leger uit Holland en Zwitserland. Toen aan die eis niet werd voldaan zegde Engeland de vrede van Amiens op. Op 12 mei 1803 vertrok Whitmore uit Parijs en nog geen week later begon de oorlog tussen Engeland en Frankrijk. Napoleon deed het zo voorkomen, dat Engeland was begonnen, en dat hij niets anders kon doen dan zichzelf en Frankrijk verdedigen. Deze oorlog zou pas eindigen op het slagveld van Waterloo en hij breidde zich al snel uit tot Europees niveau. Deze Derde Coalitie-Oorlog gaf aan Napoleon enorm veel aanzien, van het Franse volk, maar vertoonde ook duidelijk de Europese omsingeling van Frankrijk. Bonaparte had als eerste consul al een indrukwekkende carrière uitgebouwd, maar zijn ongebreidelde ambitie koesterde veel hogere verwachtingen. In de zomer van 1802 bestendigde hij vooralsnog zijn positie en liet hij zich tot consul voor het leven benoemen. Spoedig hunkerde hij echter naar een erfelijke titel, die zijn aanzien nog vergrootte en zijn macht voorgoed verzekerde. Het gespannen klimaat dat rond 1804 in Frankrijk heerste, vormde een gunstige voedingsbodem voor de uitwerking van dit idee, aangezien de publieke opinie bereid was zich achter een sterke man te scharen. In de senaat en in de wetgevende vergadering gingen er bijgevolg stemmen op om aan de eerste consul het erfelijk keizerschap toe te kennen, een tendens waar Bonaparte handig op inspeelde. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat hij al op 18 mei 1804 bij senaatsbesluit tot keizer werd verheven. |
 |
De officiële keizerskroning was gepland voor het eind van het jaar. In de tussentijd werden koortsachtig alle voorbereidselen getroffen voor de plechtigheid. Uiteraard was de aanwezigheid van paus Pius VII vereist om het hele gebeuren min of meer te legitimeren en de ceremonie een mystiek tintje mee te geven. Na lang aarzelen besloot de kerkvader om naar Parijs te reizen, waar hij op 2 december 1804 in de Notre-Dame de kroning bijwoonde. Bonaparte werd Napoleon, de keizer der Fransen die zich beriep op de nalatenschap van de Romeinse oudheid en de Karolingers om zijn bewind te schragen en zijn grootse toekomstplannen te realiseren. |
 |
 |
In 1805 sloten Engeland en Rusland een verdrag en ook met Zweden en Napels werden gesprekken gevoerd, in 1804 sloot Pruisen een verbond met Rusland en in 1805 sloot ook Oostenrijk zich bij de Engelsen en Russen aan.
De buitenlandse mogendheden van hun kant waren allerminst opgezet met de imperialistische politiek die Napoleon steeds duidelijker in Europa ging voeren. In 1803 had Groot-Brittannië de vrede al verbroken, en vanaf 1804 kwam ook de verstandhouding met Oostenrijk op de helling te staan. Napoleons keizerstitel was op zich al een vernedering voor Frans II, die voortaan een rivaal naast zich moest dulden. Links: Uitreiking van het Kruis van het Legioen van Eer aan een van zijn generaals (14 juli 1804) |
|
Toen Napoleon in 1805 de Ligurische Republiek bij Frankrijk annexeerde, was de maat vol: door de ongehoorde Franse expansie in Italië zocht Oostenrijk toenadering tot Groot-Brittannië, dat inmiddels ook op de steun van Rusland mocht rekenen. De onstuimige tsaar Alexander I vreesde de Franse machtsuitbreiding eveneens en was meteen bereid om voor de geallieerden in de bres te springen. |
|
De zeeslag bij Trafalgar (21 oktober 1805) Deze slag was de grote dag voor de Engelse admiraal Nelson, zelf gesneuveld in de slag, en een grote nederlaag voor Frankrijk. Een herinnering aan deze overwinning aan Engelse zijde is nog steeds te vinden in de vorm van Nelson's Column op Trafalgar Square in Londen. |
 |
 |
De overwinning van Nelson en de nederlaag aan Franse zijde was vooral te danken aan de inferioriteit van de Franse admiraal. De Franse vloot kon niet tegen de Engelse op, dus was het raadzaam om steeds te wijken voor de aanstormende Engelse vloot, totdat hij Cádiz moest binnen vluchten, omdat hij niet verder kon uitwijken. Napoleon werd over deze daad zo woest, dat hij beval om Villeneuve, de Franse admiraal, te vervangen. Dit bevel dreef Villeneuve tot de wanhoopsdaad om Nelson aan te vallen. Bovendien was hem ook bevolen Nelson aan te vallen zodra hij in de minderheid zou zijn. En aangezien Nelson net zes schepen naar Gibraltar had gestuurd, kwam het schepenaantal op 27 schepen aan Engelse zijde, tegenover 33 aan de Franse zijde te staan. Villeneuve kan deze nederlaag niet verdragen en pleegtde zelfmoord. |
| Napoleon liet deze belangrijke nederlaag niet aan zijn hart komen. Napoleon begreep dat haast geboden was en dus zweepte hij zijn legers tot het uiterste om een snelle overwinning te behalen. Aan het hoofd van zijn grande armée rukte hij in een ijzingwekkend sneltempo op naar Duitsland, waar hij meer dan 30.000 Oostenrijkers onder generaal Mack insloot bij Ulm. Napoleon joeg zijn legers op de voor hem gebruikelijke manier de oorlog in; de troepen werden onvoldoende gekleed, onvoldoende geschoeid, onvoldoende gevoed het land in gejaagd om de overwinning te behalen die Napoleon zijn roem op zou leveren. Het Franse leger had op deze tocht dan ook verschrikkelijk moeten lijden, voornamelijk door de invloeden van het weer, die na oktober ondraaglijk werden. Deze omstandigheden van het Franse leger waren verschrikkelijk, maar met de Oostenrijkse legers was het nog erger gesteld! Voor Napoleon werd de politieke situatie ook steeds slechter. Rusland en Pruisen wilden met Frankrijk bemiddelden, maar als Napoleon die bemiddeling niet aanvaardde, zouden zij zich met 180.000 man bij de overige legers aansluiten, om tegen Napoleon te strijden. Op 17 oktober capituleerde de Oostenrijkse troepenmacht, waarna Napoleon zijn opmars ongehinderd voortzette en op 13 november 1805 Wenen innam. Van daar trok zijn troepenmacht snel door naar Moravië, de vijand tegemoet voor een beslissende confrontatie. Na mislukte onderhandelingen kwam het tot de bekende slag bij Austerlitz op 2 december 1805, waar Napoleon de Russische en Pruisische legers verpletterend versloeg. De driekeizerslag werd Napoleons briljantste overwinning: de Oostenrijkse en Russische troepen werden uit elkaar geslagen en lieten meer dan 30.000 doden en gevangenen achter. |
|
Frans II begreep dat de tijd andermaal rijp was voor een vredesverdrag, dat op 26 december in Presburg werd aangegaan. Oostenrijk verloor naast Tirol een deel van haar Adriatische bezittingen, waaronder Istrië, Dalmatie en Venetië. In de zomer van 1806 bracht Napoleon het fameuze Rijnverbond tot stand: zestien Duitse vorsten schaarden zich aan zijn zijde en vormden een buffer tussen Frankrijk en Oost-Europa. Frans II begreep al gauw dat zijn dagen in Duitsland waren geteld en legde zijn keizerstitel over het Heilige Roomse Duitse Rijk neer om voortaan als Frans I, keizer van Oostenrijk, door het leven te gaan. Rechts: Slag bij Austerlitz |
 |
 |
De Slag bij Austerlitz (2 december 1805) speelde zich af op het land. Bij het uitbreken van deze ‘vastelandsoorlog' hadden de Oostenrijkers drie legers opgesteld, de hoofdmacht van ongeveer 90.000 man in Italië, een kleiner legertje van 25.000 man in Tirol en een leger van 70.000 man in Duitsland. Deze drie legers stonden onder het bevel van drie aartshertogen, die naar Oostenrijkse opvattingen met hun ‘blauwe bloed' ook gelijk de gave van strateeg hadden gekregen. Deze opvatting verklaart mede de reeks nederlagen aan de kant van de Habsburgers. De kaart Italië werd rond deze periode eveneens grondig hertekend. In de lente van 1805 vormde Napoleon de Italiaanse Republiek om tot een koninkrijk, waarna hij naar Milaan trok om er zich op 26 mei 1805 tot koning te laten kronen. Zijn stiefzoon, Eugène de Beauharnais, werd in juli tot onderkoning benoemd. Links: Napoleon bij Austerlitz |
|
Gemaakt: 31-03-04 |
