7045

Vervolgingen van Hervormden en Wederdopers

De Nederlanden (1515-1531)

Als vurig katholiek trad Karel V streng op tegen de Hervormden en de Wederdopers. Nadat in 1521 de eerste plakkaten waren verschenen tegen de hervormden werden het jaar daarop mannen aangesteld die moesten nagaan wie er afwijkende geloofsopvattingen op na hield. Al gauw werden de eerste ketters op de Grote Markt in Brussel op de brandstapel verbrand. 

Karel V deed alle moeite om de ideeën van de kerkhervormers buiten de deur te houden. Luther en zijn volgelingen werden scherp veroordeeld. Het lezen en bezitten van "ketterse" boeken werd ten strengste verboden en strafbaar gesteld evenals het bijwonen van de godsdienstige bijeenkomsten in de open lucht met verbeurdverklaring van lijf en goed. 

Toen de Wederdopers vanaf ± 1530 in de Nederlanden steeds meer aanhang kregen, begon de strenge kettervervolging grotere vormen aan te nemen. De boeken van Luther moesten worden verbrand en wie zich niet hield aan de leer van de katholieke kerk, maakte zich schuldig aan "ketterij", waarop de doodstraf werd gesteld.

Ketters zouden levend worden verbrand op de brandstapel. 
De ketterjacht was begonnen. In de Nederlanden nog niet op grote schaal en in de praktijk voor een groot deel alleen maar op papier dankzij de tegenwerking van de plaatselijke overheden, die zelf vaak een min of meer afwijkende geloofsovertuiging waren toegedaan. Bovendien probeerden zij de politiek van Karel V om het rijk centraal te besturen te dwarsbomen om hun zelfstandigheid zoveel mogelijk te bewaren. 

Het merendeel van de bevolking, zeker zo'n 80%, hield zich zoveel mogelijk buiten de strijd. Slechts een klein deel van de bevolking verzette zich tegen Karels verbodsbepalingen. Zij zorgden ervoor dat de geschriften van Luther in het Nederlands werden vertaald en gedrukt. 

Een aantal pastoors verruilden hun priestergewaad voor zwarte kleren, noemden zich voortaan dominee en lieten de beelden uit de kerk verwijderen en de kerkmuren witkalken. Sommigen trouwden met hun huishoudster. Voor de gelovigen veranderde er eigenlijk niet zoveel. 

Laatst bijgewerkt: 31-07-02

colofon