2929

Frankrijk (1431 - 1461)

Karel Vll (1422 - 1461)

Karel Vll, koning van Frankrijk van 1422 tot 1461, uit het Huis Valois, was de zoon van Karel VI. Hij oefende aanvankelijk slechts het feitelijk gezag uit over een deel van het koninkrijk (hij werd spottenderwijs roi de Bourges genoemd) en moest zich verzetten tegen de aanspraken van de zich eveneens koning van Frankrijk noemende Engelse vorst Hendrik VI , die met de Bourgondiërs het gebied ten noorden van de Loire en Gascogne in het zuiden beheerste. 

Een grote rol in zijn terugkeer als koning speelde het optreden van Jeanne d'Arc. Toen zij, na een aantal militaire successen, Karel tot koning liet kronen te Reims op 17 juli 1429 scheen het getij definitief gekeerd. Karel herviel evenwel spoedig in zijn apathie en miste de kans tot herstel van de Franse eenheid. Hierin slaagde hij pas nadat in 1435 de Bourgondiër Filips de Goede zich door de Vrede van Atrecht met Karel verzoende en interne tegenstellingen de Engelse weerbaarheid gebroken hadden. In 1444 waren Île de France en Gascogne opnieuw onder Karels controle gekomen, in 1449–1450 ook Normandië, in 1451 Bordeaux en Bayonne.

Belangrijker nog dan het territoriale herstel was de reorganisatie van leger en financiën, basis van het later koninklijk absolutisme. Karel heeft hiervoor op uitstekende medewerkers een beroep gedaan: Pierre de Brézé, Jacques Cœur e.a., terwijl ook Karels maîtresse, Agnès Sorel, hem tot een energieker optreden inspireerde. Op militair gebied brachten twee ordonnanties (1445 en 1448) de oprichting van een staand beroepsleger, de compagnies d'ordonnances en van de francs-archers (boogschutters-infanteristen), die de uitspattingen van de vroegere ongedisciplineerde legerbenden uitschakelden. Om dit te kunnen financieren, creëerde Karel in 1439 belastingen (tailles, zie taille [geschiedenis]) die niet meer onderworpen waren aan de voorafgaande toestemming van de Staten. Op kerkelijk terrein betekende de Pragmatieke Sanctie van Bourges (1438) eveneens een stap in de absolutistische richting, daar zij de Gallicaanse Kerk rechtstreekser onder het gezag van de koning plaatste. Verzet tegen de groeiende koningsmacht rees vooral onder de adel, die o.m. in 1440 revolteerde (praguerie), terwijl Karel na 1456 vaak had af te rekenen met de intriges van zijn zoon Lodewijk (de latere Lodewijk XI).

Karel VII, de eerste zeven jaar van zijn regering bekend als de 'dauphin', heerste slechts over het zuidelijk deel van Frankrijk, terwijl de Engelse Hendrik VI het noordelijk deel in zijn macht had. In 1429 werd Karel uiteindelijk in Reims tot koning van Frankrijk gekroond, nadat Jeanne d'Arc de Engelsen bij Orléans had verslagen.

De laatste fase van de Honderdjarige Oorlog (1422-1453)

Frankrijk in 1435

Hendrik VI kwam vervolgens in conflict met de Bourgondiërs, en dat gaf Karel VII de kans vrijwel heel Frankrijk te heroveren. De wapenstilstand van Tours (1444) leidde ten slotte tot vrede, en Hendrik VI huwde Margaretha van Anjou, een Franse prinses. In de periode daarna brak in Engeland een burgeroorlog uit, de zogenaamde Rozen-oorlogen tussen de koning uit het Huis Lancaster - in zijn wapen was een rode roos afgebeeld - en het Huis York, dat een witte roos in zijn wapen had.

De keizer van Duitsland sluit een verbond met Karel Vll om de machtsuitbreiding van Filips de Goede af te remmen. 
Filips de Goede breekt met de Engelsen en onderhandelt met Karel Vll 

1435 Filips de Goede van Bourgondië sluit in Atrecht (Arras) een vredesverdrag met Karel Vll van Frankrijk. Dit betekent echter wel oorlog met Engeland. De Engelsen blokkeren de Vlaamse havensteden en zetten de wolexport stop. 

1436 De Engelsen worden verdreven uit Parijs 

1439 Frankrijk en Engeland sloten een vredesverdrag

1450 De Fransen heroverden Normandië en Guyenne

In de jaren 1450 tot 1453 weet de inmiddels energieke koning voorgoed af te rekenen met de Engelsen. Zij verliezen alles, behalve Calais. Voor een groot deel is dat te danken aan de modernisatie van het Franse leger. Daar werkt men nu met kanonnen en hoewel die al aan het begin van deze lange strijd op het slagveld verschenen waren, zijn ze nu de Engelse boogschutters meer dan de baas.

1451 Filips de Goede kwam in het bezit van Luxemburg

Frankrijk in 1450

Castillon: het slagveld heden ten dage

Frankrijk (1461-1498)

laatst bijgewerkt: 07-02-04