2555

Keltische goden

Druïden

De Kelten geloofden in de onsterfelijkheid van de ziel en in reïncarnatie. Zij geloofden niet zozeer in goden, maar meer in een soort bovenaardse wezens, die thuis waren in de natuur. Ze hadden nauwelijks boodschap aan de mensen die voor hun eigen bestwil maar beter konden afzien van pogingen tot contact met de bovenaardsen. Soms wilden de wezens iets van de mens en dan maakten zij hardhandig van hem gebruik, zonder naar zijn mening te vragen.
 

De goden van de Kelten (Galliërs) stelden doorgaans natuurkrachten als het licht en het water voor. Meestal waren dat dieren, maar soms waren dat ook mensen. Naast goden geloofden de Kelten ook in heksen, demonen en andere bovennatuurlijke wezens, figuren die wij nu nog kennen in onze sprookjes. 

links: een Keltisch gelaat, naar wordt aangenomen dat van een god vanaf een paneel op een bronzen offervat uit de eerste eeuw voor Chr. Het gezicht werd waarschijnlijk in Midden-Europa gemaakt en naar Denemarken gebracht, waar het in 1845 werd gevonden. Het is er één van duizenden die men overal heeft gevonden in het rijk der Kelten, waar het menselijk hoofd werd vereerd als symbool van leven en macht.
Deze massief bronzen Keltische stier (h. 4,3 cm.), gevonden in Drenthe, heeft drie hoornen op zijn kop (50-250 n. Chr.). Voor Nederland is een dergelijk beeldje uniek. Ze worden vooral aangetroffen in Oost-Gallië en gebruikt als geschenk aan de goden. De Germaanse en Gallische stiergoden, moedergodinnen en lokale riviergoden werden door soldaten in de legerkampen naast goden uit het Middellandse Zeegebied, zoals Mars Venus vereerd,
Donn (in Gallië Taranis) was de god die de hemel regeerde. Hij liet het donderen door een groot ijzeren rad over de wolken te laten rollen. Ook liet hij het bliksemen. Hij droeg altijd een hamer bij zich met een lange steel als symbool van zijn macht. 

Een andere god van de Kelten, veel vredelievender van aard, was Lug. Hij beschermde de krijgslieden, maar vooral was hij de god van de kooplieden, de reizigers en kunstenaars. De naam Lug vinden we nog terug in de namen van sommige steden, zoals: Leiden, Lyon (Lugdunum), Laon, Liegnitz (Polen). Op 1 augustus was het oogstfeest. Het was ook het feest van de god Lug.  

Rechts: Lug (?)

 
Esus (boven links) was de god van de wouden.Cernunnos (boven rechts)  , de god van de natuur. Cernunnus had een gewei op het hoofd net als een hert. Er was ook een god van de smeden, een godin die de handwerkslieden behoedde en dan waren er ook nog heel wat krijgsgoden. Aan de oorlogsgod Teutates (onder) offerden de druïden vaak mensen of dieren. Deze goden konden alleen benaderd worden via een priester (druïde). Heiligdommen werden meestal gebouwd dicht bij een rivier, bron, een heuveltop of in een open plek van het woud. Op een offertafel konden offers worden gebracht. 

Brigit (Brighid, Bride), de godin van de vruchtbaarheid en de beschermgodin van de kudden werd vereerd op 1 februari, wanner het seizoen begon, waarin de lammeren werden geboren en de ooien melk gingen geven.

In de nacht van Samain (Saiman) keerden de geesten van de doden terug naar hun woonplaatsen. De mensen brachten dan offers om deze geesten gunstig te stemmen. Uit dit belangrijke feest zijn later het Sinterklaasfeest (de geesten van de doden werden "Zwarte Pieten") en het Halloweenfeest op de vooravond van Allerheiligen dat in Engeland en Amerika (en sinds kort ook in Europa) nog wordt gevierd, voortgekomen.
De gigantische omtrek van een paard, meer dan 100 meter lang van de kop tot het uiteinde van de staart, werd waarschijnlijk in de eerste eeuw v. Chr. uitgehakt in een kalkafzetting onder Uffington in Zuid-Engeland. Mogelijk was het een symbool van een paardengod of  het stamsymbool van de Atrebates en diende zij ter bescherming van de lokale bevolking. Paarden waren voor de Kelten een symbool voor macht. 
Op verschillende plaatsen in Engeland zijn dergelijke paarden afgebeeld tegen de hellingen van een heuvel door de bovenste aardelaag te verwijderen, waarna de witte onderliggende kalklaag te voorschijn kwam.
± 75 werd nabij een oud Eburoons heiligdom bij Empel (aan de Maas bij 's Hertogenbosch) een imposante Gallo-Romeinse tempel gebouwd. De bouw moest niet alleen de positie van de Bataafse adel die dit financierde, onder de eigen bevolking verstevigen, maar diende tegelijkertijd als geste naar de Romeinse autoriteiten. Romeinse soldaten zouden hier hun beloften inlossen die zij hadden gedaan aan de god Hercules Magusanus in de vorm van beelden, wapenrustingen of munten. 

Bij Kessel is een heel ritueel complex opgegraven. Tot de rituele vondsten aldaar behoren: 20 (fragmenten van) zwaarden, 10 bronzen ketels, 20 fraaie bronzen gordelhaken, honderden (fragmenten van) mantelspelden, ijzeren bijlen en tientallen Keltische munten. Er zijn ook macabere vondsten: honderden botten van mannelijke volwassenen, sommige met extra zware verwondingen. Waarschijnlijk gaat het hierbij niet om mensenoffers, maar om gesneuvelde vijanden die samen met de oorlogsbuit aan de godheid zijn geofferd. De gevonden zwaarden zijn ritueel beschadigd: ze zijn verbogen, evenals de daar tevens gevonden Keltische helm. 

Keltische stenen afgodsbeelden werden gevonden in Frankrijk, Duitsland, Tsjechië en andere landen. Het zijn vaak goddelijke wezens, om hun hals getooid met een gebeeldhouwde torque (gedraaide halsring) als teken van hun goddelijke macht - goden als hoefdieren, goden als wilde zwijnen en goden met geweien als van herten. Een Franse paardengodin, Epona genaamd en een Oost-Europese dierengod zijn beiden geportretteerd met torques. En in Tsjechië zijn vondsten gedaan die aantonen dat houten afgodsbeelden echte torques om hun hals droegen. Uit de Keltische mythologie blijkt dat aan gouden torques een magische kracht werd toegeschreven: zo zouden zij goden en godinnen in staat stellen een dierlijke gedaante aan te nemen.

laatst bijgewerkt: 15-02-03

colofon