3112

Janus werd voornamelijk afgebeeld als een man met twee gezichten (Janus Bifrons) of als een tweeling (Janus Gemini). Zijn twee gezichten representeerden oorspronkelijk de zon en de maan. Ook wordt verteld dat hij met het ene gezicht naar het verleden keek en met de andere kant naar de toekomst. Dit was een eigenschap die elke goede koning zou moeten bezitten, want men moet vooruitziend zijn, maar altijd rekening houden met het verleden.

Volgens de mythologie kwam Janus uit Thessaloniki (Griekenland) en vestigde hij zich in Latium. Zijn kinderen waren onder andere Tiberinus en Fontus. De heuvel, waarop hij zijn woning had, werd ook in latere tijd naar hem genoemd (Janiculus). Daar had hij Saturnus, toen deze op de vlucht voor Jupiter naar Italië kwam, gastvrij opgenomen. Om Janus hiervoor te straffen maakte Jupiter hem tot een god met twee hoofden.

Janus stelde Saturnus voor zijn gast te zijn. Hij was een en al bewondering voor Saturnus en stelde hem voor om samen het koninkrijk te regeren. Hun regeerperiode werd “Gouden Jaren” genoemd. Het zou een tijdperk zijn geweest van geluk en van volmaakte vrede. Sociale verschillen bestonden er niet, integendeel iedereen was gelijk en mensen hadden geen privé-bezit.  Saturnus (Janus?) bracht zijn onderdanen de landbouw bij. Voordien wisten de mensen nauwelijks hoe ze het land moesten bewerken. Ook leerde Saturnus (Janus?) het volk het schrift kennen en hij voerde hij het gebruik van munten in. 

De naam van de echtgenote van Janus wordt verschillend opgegeven. Soms heet zij Iana, een andere naam voor Diana: de godin van de maan. De vorm Iana is niets anders dan het vrouwelijk van Janus. Deze moet daarom ook beschouwd worden als een godheid van het licht. Andere bronnen noemen als zijn vrouw de nimf Camasene of de zegen brengende godin Juturna.

Het verhaal gaat, dat de dienst van Janus al door de eerste koning, door Romulus, was ingevoerd, toen de stad dankzij de hulp van Janus van een groot gevaar was gered. In de Sabijnse oorlog waren de Sabijnen de stad binnengedrongen door een poort, die men ondanks verwoede pogingen niet had kunnen sluiten. De Sabijnen werden echter teruggedrongen door een zwavelbron, die plots ontstond. Romulus wijdde die bron en de poort aan Janus, wiens gunst men in deze plotselinge gebeurtenis meende te ontwaren. Zijn eredienst werd geheel geregeld door Numa, die voor hem een tempel bouwde met twee deuren en de maand Januarius naar hem noemde. Alleen in vredestijd bleven die twee tempeldeuren gesloten, maar zodra er een oorlog uitbrak werden zij geopend.

De tempel van Janus in Rome lag aan de straat Argiletum, een belangrijke verbinding tussen het Forum Romanum en de woonwijken in het noordoostelijke deel van de stad. Het was een kleine, houten tempel en het bouwmateriaal doen vermoeden dat de Janus-cultus vrij oud moet zijn geweest.  

Ook op het Forum Holitorium stond een aan Janus gewijde tempel.

De legende gaat, dat in koning Numa's tijd de tempel van Janus 43 jaren lang gesloten bleef. Na die tijd stond hij bijna altijd open. Alleen tussen de eerste en tweede Punische oorlog kon men hem sluiten en toen pas weer na de Slag bij Actium (31 v. Chr.). Gaius Julius Caesar Octavianus (Augustus) had nog tweemaal het voorrecht de tempel van Janus te sluiten, de laatste keer in het geboortejaar van Christus. Ook onder Nero werden de deuren van de Janus tempel gesloten. Het openen en sluiten van de deuren van de Janus tempel geschiedde op plechtige wijze door de consul.

Janus (mythologie) - Wikipedia

Links: De tempel van Janus, een schilderij van Peter Paul Rubens

colofon