2482

Parthische rijk (Parthia) (171 - 91 v. Chr.)

Parthische rijk (Parthia) (ca. 250 - 171 v. Chr.) z. ook: Het rijk der Seleuciden (200 - 64 v. Chr.)
Onder Mithridates (171-138 v. Chr.) gingen de Parthen door met hun veroveringen en annexeerden Medië, Fars, Babylonië en Assyrië. Ze veroverden een rijk dat zich uitstrekte van de Eufraat tot Herat in Afghanistan en herstelden zo het oude Achaemenidische rijk van Cyrus de Grote. 
Onder Mithridates werd tussen 160 en 140 de gehele Iraanse hoogvlakte veroverd op de Seleuciden. In 144 bereikte hij zelfs de Tigris en stichtte er tegenover Seleucia de nieuwe stad Ctesifon (Ctesiphon) (Al-Mada'in, 30 km ten zuiden van Bagdad, Irak). Het Parthische Rijk was daarmee een grootmacht geworden.
Bij het enige gebouw dat in Ctesiphon nog gedeeltelijk overeind staat, een paleis, springt een parabolisch gevormd tongewelf onmiddellijk in het oog. Uitsluitend met bakstenen gebouwd overspant dit technische hoogstandje uit de vierde eeuw een meer dan 25 meter brede ruimte, nu reeds meer dan 1700 jaar lang! 
De paraboolvorm, uitstekend geschikt wegens zijn optimaal krachtenverloop, werd daarna vergeten. Tot de Catalaanse architect Antoni Gaudi (1852-1926) deze boogconstructie toepaste in de gevel van het Palacio Guëll (1886-'89) en zo de belangstelling nieuw leven inblies. De kettingboog, ook wel sassanidische boog genoemd (nu weten we dus waarom!), volgt als het ware de lijn die gevormd wordt door een ketting op te hangen tussen twee even hoge punten. Dit benadert sterk de kromming van een parabool, de bekende kegelsnede.

Voor de opvolgers van Mithridates doemde een groot gevaar op in het oosten. Oorlogen tussen nomadenstammen aan de grens met China hadden een trek naar Transoxanië veroorzaakt van een volk dat in de Chinese bronnen Yueh-tschi genoemd wordt en in de Griekse o.a. Tocharen. Zij dreven de Saksen voor zich uit, die zich vestigden in Sagistana (het huidige Sistan). In 128 v. Chr. veroverden de Tocharen Bactrië en vielen zij de Parthen aan. 

Afgezien van de nomaden die een voortdurende bedreiging vormden in het oosten en het rijk van Kushan, een boeddhistisch koninkrijk in India, kreeg Parthia te maken met een machtige tegenstrever: Rome. Hoewel het Griekse element wat op de achtergrond komt, hebben de Parthen in de vier eeuwen van hun heerschappij innig contact gehad met het belendende Romeinse Rijk. Soms was dat in de vorm van oorlog, vooral Armenië was daarbij een twistappel, maar vaak -vooral later- ook in de vorm van handel en goede betrekkingen. Bijna drie eeuwen lang vochten Rome en Parthia over Syrië, Mesopotamië en Armenië, zonder ooit tot een oplossing te komen.

 
Phraates ll (138 - 128 v. Chr.)
Artabanus l (128 - 124 v. Chr.)

Mithridates ll ( de Grote) (124 - 87 v. Chr.)

Mithridates ll slaagde erin de grenzen in het oosten veilig te stellen tegen de aanvallen van de Tocharen. Deze ondernamen daarna hun expedities in de richting van het Kaboeldal en de Punjab, waar zij in ca. 25 voor Chr. de grondslag legden voor het Indische rijk der Koesjana's. 

Parthische Rijk (91 - 1 v. Chr.)

laatst bijgewerkt: 11-05-07

colofon