150

Planten in het Jura (208 - 146 miljoen jaar geleden)

Planten in het Trias
Landschap tijdens het Jura (208 - 146 miljoen jaar geleden) (naar Thomas: De evolutie van planten en bloemen, 1982)
Links coniferen. De hoge bomen links op de voorgrond en rechts zijn Araucaria-achtigen.De Cycas-achtige plant op de voorgrond hoort tot de Bennetitales (en is dus geen echte Cycas). Verder boomvarens en veel
laagblijvende varens. Langs het water groeien kruidachtige paardenstaarten. Het Jurawoud

Links: een reconstructie van de bossen waar de dinosauriërs doorheen scharrelden: coniferen, araucaria's, ginkgo's, cycassen, bennetitales en varens. Weinig kleurvariatie: alles was groen in vele tinten. Maar geen bloemen om het woud op te fleuren.
In het warme Jura komen plant en dier weer tot volle ontplooiing. De groeiomstandigheden zijn overal op aarde goed tot zeer goed en er ontwikkelt zich een uitbundige plantengroei. De bossen hebben een totaal ander aanzien gekregen dan die van het Carboon: het zijn nu de Naaktzadigen die domineren.

In de eerste plaats zijn er de coniferen in vele vormen. Dan de Araucaria's met hun regelmatige kransen van takken en hun zeer stijve, schubvormige bladeren, waardoor ze soms 'apenverdriet' genoemd worden. In de tuinen zijn ze erg geliefd tegenwoordig. Er waren verder vele soorten Ginkgo, ook al een laan- en tuinboom in de tegenwoordige tijd. De Ginkgo, met zijn driehoekige blaadjes, is een echt levend fossiel. In Yorkshire worden fossiele Ginkgo-blaadjes gevonden, die heel erg lijken op de huidige (enige) soort.

Een heel belangrijk element van de flora in het Jura vormden de Cycas-achtige planten met hun palmachtig geveerde bladeren. Er ontwikkelde zich ook een groep planten die erg leken op de Cycas, maar die toch heel anders waren. Zij hebben zelfs de eerste bloemen voortgebracht. De groep heet Bennettitales (er is geen Nederlandse naam voor; zie afbeelding links). Men heeft lang gedacht dat de moderne bloemplanten van deze groep afstamden maar dat is niet zo. De groep is nu geheel uitgestorven.

Diverse planten met Cycas-achtige bladeren(naar Thomas: De evolutie van planten en bloemen, 1982)
Er waren twee groepen met Cycas-achtige bladeren: de echte cycassen en de Bennettitales.
Voor de laatste (nu uitgestorven) groep is geen Nederlandse naam. De planten van de deze groep hadden bloemen. Men heeft wel gedacht dat de moderne bloemplanten afstamden van deze planten, maar dat bleek niet zo te zijn. Het is heel moeilijk om de cycassen en de Bennettitales uit elkaar te houden. Daar zijn microscopische preparaten van de cuticula (het wasachtige laagje dat de plant beschermt tegen uitdroging) voor nodig.

In het begin van het Jura waren er nog wat zaadvarens, maar die stierven dan uit. De echte varens vormden een belangrijk element van de flora in het Jura. Er waren zowel boomvarens als kruidachtige varens. Van diverse groepen, die in het Jura voorkwamen, bestaan nu nog steeds vertegenwoordigers, maar het zijn wel altijd andere soorten dan destijds. Alle soorten uit het Jura zijn uitgestorven.

Voorkomens van fossiele Jura-planten zijn niet dik gezaaid. De belangrijkste in onze omgeving liggen langs de kust van Yorkshire in Engeland. Verder zijn er ook nog vindplaatsen bij Bayreuth in Duitsland. Op de foto links het klif bij de stad Whitby in Yorkshire, waar Jura-planten gevonden worden.

De evolutie van de planten III. Perm, Trias, Jura en Onder-Krijt
De flora gedurende het Jura was totaal anders dan we nu kennen. Bloeiende planten bestonden niet. De flora werd gedomineerd door varens, Gingko's, Bennettitaleans of Cycadedeoids en de echte Cycades, samen met moderne vormen van coniferen zoals Cypressen en Pijnbomen. 

Cycadophyta (cycads)

Encephalartos (Zuid-Afrika)
Family: Zamiaceae
Ginkgophyta

Deze groep planten floreerde in het midden van het Mesozoïcum, ca. 140 miljoen jaar geleden, maar verdween aan het eind van het Mesozoïcum. Aan de hand van fossielen heeft men zeven verschillende geslachten kunnen ontdekken. Slechts één geslacht , vertegenwoordigd door één soort is daarvan bewaard gebleven Ginkgo biloba uit China. 

Ginkgophyta
Van links naar rechts: Araucarites  Williamsonia, Cycadeoidea en Matonidium.

Planten in het Krijt

Gemaakt: 19-11-06

colofon