2962
Hadrianus (117 - 138) Hadrianus

  Trajanus (98-117 n. Chr.)

Voor velen was het een complete verrassing dat keizer Trajanus in 117 vanaf zijn doodsbed Hadrianus adopteerde en aanwees als zijn troonopvolger. Geruchten gingen op dat Hadrianus Trajanus, die al ziek was, met behulp van handlangers van Trajanus' echtgenote Plotina zou hebben vergiftigd, Dit idee wordt nog eens versterkt als kort daarop ook Trajanus' 28-jarige persoonlijke bediende overlijdt.

Eenmaal keizer, zag Hadrianus zich geconfronteerd met een opstand van de Saracenen en de Britten en onrust in Egypte, Libië, Palestina, Mauretanië en Dacië. Hij was op dat moment in Syrië en reageerde snel. Hij ging op weg naar Dacië en benoemde ondertussen op belangrijke posten eigen mensen om de brandhaarden onder controle te krijgen. Zo stuurde hij zijn grote vriend, de voormalige centurion Marcius Turbo eerst naar Mauretanië om hem vervolgens te benoemen tot gouverneur van Dacië en Pannonia Inferior. 

Sinds de dood van   Trajanus in 117 n. Chr. werd het Romeinse rijk herhaaldelijk binnengevallen door Germaanse volkeren, op zoek naar nieuwe woonplaatsen binnen de grenzen van het rijk.  Bovendien waren Romes bemoeienissen in het oosten niet meer te overzien en boden zij slechts uitzicht op langdurige en geldverslindende oorlogen. 
Daarom nam de nieuwe keizer Hadrianus (117-138) een voor het Rijk belangrijke en ingrijpende beslissing: aan de voortdurende expansie en veroveringen moest een einde komen. Hij riep zijn legers uit Assyrië en Noord-Mesopotamië terug en gaf al het tijdens de Dacische oorlogen = door Trajanus veroverde gebied in Dacië zonder slag of stoot prijs. In het zuiden van Brittannië vestigen zich veel veteranen, mannen die jarenlang dienst hadden gedaan in het leger met hun gezinnen. In Germania Superior werden tussen Rijn en Donau nieuwe versterkingen gebouwd. Bestaande castella (forten) kregen stenen verdedigingsmuren en een stenen hoofdgebouw, zoals het castellum Praetorium Agrippinae (Valkenburg ZH). Zo pantserde Hadrianus het rijk tegen mogelijke aanvallen. 
Uit Rome, waar zijn vriend Acilius Attianus als prefect van de Pretoriaanse Garde de zaak in de gaten hield, kwam toen het bericht van een samenzwering. Vier senatoren werden - mogelijk met instemming van Hadrianus - terechtgesteld. Bijna een jaar later waren de meeste zaken weer in orde en maakte Hadrianus eindelijk zijn opwachting in Rome. De ontvangst was niet hartelijk. De executie van de vier senatoren riep net iets te veel herinneringen op aan voorgangers die samenzweringen als argument gebruikten om tegenstanders uit de weg te ruimen.

Nadat Hadrinaus in 126 was teruggekeerd uit de oostelijke provincies liet de kunstminnende keizer een uitgestrekt landgoed(villa Adriana) aanleggen ten zuidwesten van het Latijnse stadje Tibur, het huidige Tivoli, ca. 31 km van Rome. 
Hadrianus deed zijn best om weer in het gevlei te komen door giften en door belastingschulden kwijt te schelden. Maar helemaal goed is het nooit gekomen. Vooral het opgeven van de provincies is Hadrianus blijvend aangerekend. Rome hoorde toch een imperium sine fine, een rijk zonder grenzen, te zijn? Dergelijk kritiek is te lezen bij Tacitus, die in die tijd werkte aan zijn Annales en met afschuw sprak over "de keizer die geen interesse heeft om het rijk uit te breiden". Hadrianus spiegelde zich ondertussen liever aan Augustus en diens Pax Romana. De muur in Brittannië, maar ook de houten palissaden aan de grenzen van Germania en Raetia en de muren van klei langs de Afrikaanse grenzen dienden niet alleen een praktisch doel, maar waren ook een symbool voor de Romeinen dat aangaf dat ze tot hier en niet verder zouden gaan. 

Hadriaus (117 - 138) vervolg

laatst bijgewerkt: 17-01-11

colofon