4470

Onderwijs in de 19e eeuw
Nederland in de 19e eeuw

Klik hier voor het frame van de pagina

Schoolgaan was in de 19e eeuw niet verplicht. En dus gingen heel veel kinderen niet naar school. Niet omdat ze geen zin hadden, maar omdat ze moesten werken. Vooral op het platteland kwam veel schoolverzuim voor. In de zomer, als er op het land veel te doen was, waren veel scholen zelfs gesloten. Er kwam toch geen kind. Wel waren er in heel veel dorpen avondscholen. Daar werden de kinderen na een lange dag werken en beetje "bijgespijkerd". Maar tienduizenden kinderen leerden in de 19e eeuw nooit lezen en schrijven en bleven dus hun hele leven analfabeet.

Wie in de 19e eeuw wél naar school ging, ging naar de school van zijn eigen stand. Tenminste in de steden. De zoon van een timmerman ging naar een andere school dan de dochter van de dokter. Kinderen uit arme gezinnen gingen naar de armenschool, waar het onderwijs niets kostte. Kinderen van ouders die wel iets konden betalen, gingen naar een 2 cents- of 3-centsschool. Iedere week moesten de kinderen een paar centen schoolgeld betalen. Rijken ouders stuurden hun kinderen naar een kostschool of naar de "Franse school", waar ze "mesjeu" tegen hun meester moesten zeggen.

Boven: drie schoolmeisjes: schilderij van George Hendrik Breitner

In de steden waren ook scholen voor "verwaarloosde, tot bedelarij opgevoede kinderen". die in de sloppen woonden en met bedelen of het verkopen van allerlei spullen de kost moesten verdienen. Deze scholen voor "haveloze" kinderen waren bedoeld om de jeugd door "eenvoudig maar grondig onderwijs tot bruikbare en nuttige leden van de maatschappij te maken". Lang niet alle "haveloze" kinderen konden naar zo'n school. de meeste waren gedwongen te blijven bedelen of werken.

laatst bijgewerkt: 03-08-02

colofon