Griekse oergoden

Gaia

Gaea, de godin van de natuur, werd afgebeeld als een mollige vrouw, vaak oprijzend uit de grond, altijd eraan verbonden. De Aarde zelf werd door de oude Grieken gezien als een platte schijf, omringd door de rivier Okeanos (de oceaan), de hemelkoepel van Ouranos ondersteunend.

Volgens de Griekse sagen en mythen bracht Eros Gaea ertoe zich te verbinden met het water en de lucht, en zo bracht zij de zee (Pontus) en de hemel (Uranus) voort. Uit de verbinding van de Aarde met de Hemel ontstonden ook de Titanen (zes zonen:Okeanos, Japetos, Koios, Krios, Hyperion en Kronos en zes dochters: Tethys, Rheia, Ilia, Mnenmosyne, Phoibe en Themis), drie eenogige Cyclopen (Brontes (de Donderaar), Steropes (de Bliksem) en Arges (de Lichtende)) en de drie hekatoncheiren (honderdarmige reuzen) Briareus, Gyes en Cottus. Zij hadden elk vijftig hoofden. De reuzenkinderen werden zo sterk dan Ouranus bang van zijn kinderen werd en liet hen vastketenen in de Tartaros (de donkere afgrond onder de aarde).  Mogelijk zijn de Titanen en de Cyclopen verwekt door Uranus.

Gaia was het niet met haar gemaal eens en daalde af naar de Tartaros om haar kinderen aan te zetten om in opstand te komen tegen hun vader. Kronos, de jongste van de titanen, was hiertoe het meest bereid. Zij verloste hem van zijn ketenen en liet in haar aardse schoot het ijzer ontstaan, maakte een scherpe zeis en gaf dit als wapen aan Kronos. Daarmee verminkte hij zijn vader Uranus. Deze daad van geweld had nog meer gevolgen: uit de bloeddruppels van de gewonde Ouranos die op de grond vielen, ontstonden deafschuwelijke wraakgodinnen, de Erinyen, de vreselijke Giganten (reuzen) en de Melische nimfen, die zowel zegen als vloek brachten. Als goede geesten waken ze over de kudden en de vruchtbomen, als kwade zijn ze de godheden van moord, wraak en vloek, waardoor misdaad en geweld in de wereld kwamen. Bovendien sprak Ouranus voor zijn teloorgang een vloek over Kronos uit, dat ook Kronos het zelfde lot zou ondergaan als Ouranos en dat hij ook door zijn kinderen zou worden overwonnen en van zijn troon zou worden gestoten. Zijn zoon Zeus zou het orakel inderdaad uitvoeren.

Gaea speelde later nog een belangrijke rol in de tweede grote oorlog met om de hemelheerschappij, tussen Zeus en zijn tegenstanders, de monsterlijke Giganten. Zij kon niet aanzien dat haar kinderen in Tartarus werden gekweld en riep hen op de strijd met Zeus aan te binden. Dit deden zij, maar zonder succes. Zeus was na deze oorlog voorgoed de grote hemelheerser geworden.
Gaiea in andere religies

Het idee van een een natuurgodin is echter niet van de Grieken afkomstig. Gaia/Gaea is veel ouder dan de Griekse beschaving. Er is echter niet bekend hoe oudere volken haar genoemd hebben. Archeologen hebben beeldjes van Gaia gevonden uit het begin van de steentijd. Ook nu wordt ze door paganistische religies nog vereerd, hetzij als godin, hetzij als natuurkracht. Overigens zijn er ook bij de Noordamerikaanse indianen godheden te vinden die veel overeenkomst tonen.

z. ook: Cultusbeeldjes in Çatalhüyük

Bronnen: Gaea - Wikipedia, Het ontstaan van de wereld en de goden

gemaakt: 05-05-07

colofon