3154

Romeinse fresco’s

Villa rustica; Nero's Gouden Huis; Thermen

De fresco’s, het behang van de oudheid, kwamen voor in de meeste huizen en gebouwen. Ze bestonden meestal uit een eenvoudige decoratie op een witte achtergrond. De fraaiste schilderingen met grote gekleurde vlakken en afbeeldingen van mensen en dieren zijn aangetroffen in villa’s en openbare gebouwen, zoals tempels en badhuizen.
Ook de behuizingen van hoge officieren waren rijk versierd, zoals een officierswoning van een kamp in Nijmegen, waarvan de wand over de volle hoogte was beschilderd met een tuinlandschap. Van een eigen stijl in de lage landen is in de tot nu toe opgegraven fresco’s weinig te vinden. De wandschilderingen vertonen over het gehele Romeinse Rijk een grote eenvormigheid met hooguit wat versieringselementen als typisch noordelijk element. De voorstellingen betreffen vaak taferelen uit de Griekse mythologie, de Romeinse had minder belangstelling. 

Erotische scènes waren ook populair, zoals de vele voorbeelden uit Pompeji illustreren. En symboliek werd niet geschuwd: mannen hadden een gebronsde huidskleur van het werk in de buitenlucht en de in huis werkende vrouw was herkenbaar aan het bleke gelaat. Verrassend zijn de geschreven toelichtingen bij sommige schilderingen, een voorloper van het moderne stripverhaal. 
In Maasbracht zijn fragmenten van een wit geschilderde tekst gevonden, maar de betekenis valt slechts te gissen. Staat AMO.. voor Amor (liefde)? De kenners hebben zich er nog niet over uitgelaten.

De in Nederland opgegraven restanten van fresco’s zijn meer dan losse brokjes lokale kunst. Ze geven een goed beeld van de Romeinse schilderkunst in geheel Europa, beter dan de beroemde Pompejaanse wanden die vaak in de jaren 62 tot 79 na Chr. zijn gemaakt; de periode vlak voor de uitbarsting van de Vesuvius. In die tijd maakte de schilderkunst juist een barokke verlevendiging door ("Vierde Pompejaanse stijl") die niet representatief is voor de eenvoud van veel Romeinse wandschilderingen. De tot nu toe spectaculairste wandschildering uit onze streken werd gevonden in 1982 tussen de ruïnes van een Romeinse villa bij Maasbracht. 
Verder zijn er in Voorburg, Rijswijk (Zuid-Holland), Aardenburg (Zeeland), Hoogeloon (Brabant) en de Gelderse plaatsen Druten, Elst en Nijmegen losse fragmenten gevonden van wandschilderingen. De oudste Nederlandse fragmenten komen uit een tempel in Elst die omstreeks het midden van de eerste eeuw is gebouwd. De jongste komen uit de derde eeuw en komen onder meer van een villa in het Zuidhollandse Rijswijk. De vierde eeuw, de nadagen van de Romeinse bezetting, leverde tot nu toe geen wandschilderingen op.

Rechts: Detail van een fresco (oecus) dat werd gevonden in een zaal met tuinschilderingen

laatst bijgewerkt: 25-06-02

Colofon