11.116

Amerikaanse Burgeroorlog - 1865

Het Zuidelijke leger valt uiteen

In januari 1865 trok het leger van Sherman South Carolina binnen en vernietigde alles wat op zijn pad kwam. Volgens velen was South Carolina de aanstichter van het bloedbad dat vanaf 1861 had plaatsgevonden, de aanstichter van de Amerikaanse Burgeroorlog, en dus was het nu ook die staat die zou bloeden voor wat het had gedaan. Duizenden Geconfedereerden van Lee's leger deserteerden toen ze hoorden wat er in South Carolina gebeurden. Ze hadden altijd in hun zaak geloofd, maar de realiteit was hard. Er waren nauwelijks wapens meer, bijna geen enkele soldaat had sinds maanden schoenen aan gehad, en hun uniformen waren niet langer grijs maar bruin, gemaakt van wat de soldaten onderweg aan kleding hadden kunnen vinden. Ze heetten dan ook "butternuts".

Afschaffing van de slavernij

Op 31 januari 1865 nam de Senaat van de VS het dertiende Amendement op de Constitutie aan, waarin de slavernij in de gehele VS officieel werd afgeschaft. De volgende dag werd in de Supreme Court een advocaat uit Masschusetts, John Rock, tot hogerechter geaccepteerd door Salmon P. Chase, de opvolger van Roger Taney. Taney had in 1857 in de Dred Scott zaak gezegd dat zwarten geen burgerrechten hadden en dit recht nooit konden verwerven; John Rock was een advocaat, tandarts en dokter, sprak Duits en Frans - en hij was zwarte. In maart bestond de eens zo trotse Army of Northern Virginia van Lee, die nu opperbevelhebber van de restanten van het Geconfedereerde leger was, uit nog slechts 35.000 man, vechtend tegen een Noordelijke overmacht van 115.000 man. De situatie was uitzichtloos, en Lee gaf opdracht vanuit Petersburg naar het westen terug te trekken. Daarnaast vroeg Lee om iets dat inging tegen alles waar het Zuiden voor had gestaan - zwarte slaven als soldaten. 

Links: Viering van de afschaffing van de slavernij

Na het einde van de Amerikaanse Burgeroorlog zouden slaven die meevochten met de Confederatie dan vrijgelaten worden, stelde Lee. In de Geconfedereerde Senaat werd hard gedebatteerd, maar zonder hulp van de zwarten zou het Zuiden sowieso verloren zijn. Op 13 maart accepteerde de Senaat Lee's voorstel - de ultieme vernedering voor het hele Zuiden. Zwarte slaven moesten de Confederatie, die gevochten had om de slavernij in stand te houden, redden van een zekere ondergang en zouden daarna vrijgelaten worden. Slavernij was hoe dan ook gedoemd te sterven.

Richmond valt

Op 26 maart viel Richmond, de hoofdstad van de Confederatie; de avond ervoor was Jefferson Davis en het restant van zijn kabinet per trein 200 kilometer naar het zuiden vertrokken. Twee weken later, op 6 april, viel het steeds groter wordende leger van Grant het steeds kleiner wordende, terugtrekkende leger van Lee aan bij Sayler's Creek. Grant had inmiddels 125.000 man; na de slag bij Sayler's Creek had Lee er minder dan 18.000.
Op 8 april pleegde Lee overleg met zijn resterende bevelhebbers, die soms niet meer dan 10 man per "brigade" hadden. In de ochtend, zo stelde hij, zou een laatste aanval plaatsvinden om te proberen weg te komen uit cirkel die de Unietroepen rondom Lee's uiteenvallende leger hadden gelegd. Nadat hij een kleine bres had geslagen zag hij vanaf een heuvel tienduizenden verse Unietroepen op hem afkomen - en wist dat het afgelopen was.

Lee geeft zich over

Vlak voor het middaguur stuurde Lee een boodschapper met een witte vlag naar Grant's hoofdkwartier; bij het kleine plaatsje Appomattox gaf Lee zich over. Ook de Zuidelijke troepen in de rest van het land gaven zich over na Lee's capitulatie, en de slaven die men in had willen zetten zouden nooit in actie komen. De Amerikaanse Burgeroorlog was voorbij.  

Op 14 april 1865 ging Generaal-majoor Robert Anderson terug naar Fort Sumter en liet dezelfde vlag over het fort wapperen die hij exact 4 jaar geleden naar beneden had moeten halen na de eerste beschietingen van de Amerikaanse Burgeroorlog. Enkele uren later schoot een Zuidelijke sympathisant, John Wilkes Booth, Abraham Lincoln neer terwijl deze naar een theaterstuk in Washington zat te kijken. Lincoln stierf de volgende dag op 56-jarige leeftijd, op de dag af 4 jaar nadat hij de staat van rebellie had uitgeroepen.

Ook tegenwoordig neemt de Amerikaanse Burgeroorlog, inclusief zijn aanleidingen en zijn nasleep, nog een grote plaats in in de natie. Vooral de Zuidelijke sentimenten zijn in het diepe Zuiden nog niet helemaal verdwenen, en er is zelfs een soort mythe om de "Lost Cause", de verloren zaak van het Zuiden, heengegroeid.

De strijd om de naam van de Amerikaanse Burgeroorlog

De Zuidelijke sentimenten komen onder andere tot uiting in de naam van de Amerikaanse Burgeroorlog, die in het Noorden gewoon de "American Civil War" (Amerikaanse Burgeroorlog) genoemd wordt, maar in het Zuiden "War Between the States" (Oorlog tussen de Staten) heet, een verwijzing naar de rechten van de 50 staten die de Verenigde Staten vormen. In het Noorden werd voornamelijk de landelijke regering gesteund tijdens de Burgeroorlog, in het Zuiden voornamelijk de rechten van de onafhankelijke staten. Daar was de Amerikaanse Burgeroorlog immers om begonnen: "state's rights", het recht van de onafhankelijke staten hun eigen wetten op te zetten; in het geval van de Amerikaanse Burgeroorlog het recht om slavernij te legaliseren in een staat. Dat er toch een centrale regering in Richmond kwam was meer uit noodzakelijkheid dan wat anders. De staten van de Confederatie konden zonder overkoepelende regering immers geen vuist maken tegen het Noorden. Sterker nog, zonder overkoepelende regering zou er nooit een Confederatie geweest zijn.

De benaming van de veldslagen

Uit pure afkeer van de dominantie van de rol van het Noorden tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog houden veel Zuiderlingen ook vandaag de dag nog vast aan alternatieve namen van de veldslagen. Deze benamingen dateren nog uit de tijd van de Amerikaanse Burgeroorlog, toen de Confederatie en de Unie beide eigen namen aan de veldslagen gaven. Na de Amerikaanse Burgeroorlog kregen de Noordelijke benamingen de overhand, maar die zijn door nog steeds rebellerende Zuiderlingen eenvoudig hernoemd in de benamingen die het Zuiden de slagen destijds gaf. Zo heet de Battle of Bull Run in het Zuiden de Battle of Manassas en heet de Battle of Antietam in het Zuiden de Battle of Sharpsburg. Dit is inmiddels zover ingeburgerd dat alle geschiedenisboeken beide namen hanteren.

De Amerikaanse Burgeroorlog in de VS van vandaag

De Amerikaanse Burgeroorlog definieerde de VS zoals we vandaag zien meer dan enige andere gebeurtenis in de 500-jarige geschiedenis van het land. De kwestie van de slavernij en de rechten van de staten verdeelden het land diep, waardoor uiteindelijk 600.000 mensen hun leven verloren; in 1865, na het einde van de Amerikaanse Burgeroorlog, betekende dat dat twee procent van de bevolking, ofwel 1 op elke 50 Amerikanen, omgekomen was. Een slachting van deze orde zou tot de Eerste Wereldoorlog niet meer geëvenaard worden, en Amerika zelf zou nooit meer zoveel mensen verliezen aan een oorlog. Zelfs als de slachtoffers van alle oorlogen waarin de VS tussen 1865 en nu meedeed bij elkaar opgeteld worden, komt het slachtofferaantal niet in de buurt van dat van de Amerikaanse Burgeroorlog. De verdeling van het land zoals die ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog bestond is er niet meer, maar de spanningen tussen Noord en Zuid zijn nooit helemaal verdwenen. Nog steeds hebben de zwarten hun plaats in de samenleving niet gevonden, velen onder hen wonen nog steeds in achterstandswijken. In het Zuiden ging lange tijd de huizenprijs in een woonwijk naar beneden als er zwarten in die wijk kwamen wonen, en niet zelden trokken alle blanken geleidelijk uit zo'n wijk weg als zich er meerdere zwarte gezinnen vestigden. Veel Zuiderlingen hebben het de Noorderlingen nooit vergeven op welke manier ze de Confederatie aanpakten tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog. Sommigen zien 'hun' Zuiden daarom nog steeds als een natie met een eigen cultuur binnen de Verenigde Staten. Religieus fanatisme en conservatisme vieren vooral in het diepe Zuiden nog steeds hoogtij, liberalisme is bijna een scheldwoord. Sommige mensen uit het Zuiden zijn nog steeds overtuigd van hun superioriteit en geloven net als tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog dat God hen zal steunen in een heilige zaak. Gesloten, kleine gemeenschappen leven er in relatieve afzondering en verzetten zich met hand en tand tegen initiatieven van de overheid. Zwarten, homofielen, en niet-kerkelijken hebben het in die gebieden niet makkelijk.

Verenigde Staten (1866-1900)

laatst bijgewerkt: 18-04-04

colofon